4.-(1) Η εισαγωγή και διατήρηση διοδίων και τελών χρήσης στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο ή σε τμήμα του δικτύου αυτού μπορεί να γίνει μόνο υπό τις προϋποθέσεις, που προβλέπονται στις παραγράφους (α) έως και (γ) του εδαφίου (2) του παρόντος άρθρου:
Νοείται ότι, δεν θίγεται το δικαίωμα εισαγωγής και διατήρησης διοδίων ή και τελών χρήσης σε οδούς που δεν περιλαμβάνονται στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο, μεταξύ άλλων, στις παράλληλες οδούς, στις οποίες δύναται να εκτρέπεται η κυκλοφορία από το διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο ή που βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό με ορισμένα τμήματα του δικτύου αυτού, ή σε άλλους τύπους οχημάτων με κινητήρα που δεν εμπίπτουν στον ορισμό του "οχήματος" στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο, υπό την προϋπόθεση ότι η επιβολή διοδίων ή και τελών χρήσης στις οδούς αυτές δεν εισάγει διακρίσεις εις βάρος της διεθνούς κυκλοφορίας και δεν έχει ως αποτέλεσμα στρεβλώσεις του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων παραγόντων:
Νοείται περαιτέρω ότι, στην περίπτωση που επιλεγεί η διατήρηση ή και καθιέρωση διοδίων ή και δικαιώματος χρήσης μόνο σε τμήματα του διευρωπαϊκού οδικού δικτύου, οι προκύπτουσες εξαιρέσεις για τα υπόλοιπα τμήματα, για λόγους όπως η απομόνωσή τους ή τα χαμηλά επίπεδα συμφόρησης ή ρύπανσης ή όπου τούτο είναι ουσιώδους σημασίας για την εισαγωγή μιας νέας ρύθμισης περί διοδίων, δεν πρέπει να έχουν ως αποτέλεσμα τυχόν διακρίσεις εις βάρος της διεθνούς κυκλοφορίας.
(2) Η εισαγωγή και διατήρηση διοδίων ή και τελών χρήσης στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο είναι δυνατή εφόσον αυτά:
(α) εφαρμόζονται μόνο σε οχήματα με μέγιστο επιτρεπόμενο μικτό βάρος δώδεκα τόνων και άνω:
Νοείται ότι, σε περίπτωση εφαρμογής διοδίων ή και τελών χρήσης σε οχήματα κάτω από αυτό το όριο βάρους, εφαρμόζονται οι διατάξεις του παρόντος Νόμου:
Νοείται περαιτέρω ότι η εισαγωγή και διατήρηση διοδίων ή και τελών χρήσης στο διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο εφαρμόζεται για όλα τα οχήματα από την 1η Ιανουαρίου 2012:
Νοείται έτι περαιτέρω ότι, η καθολική εφαρμογή μπορεί να μην εφαρμοστεί με την επέκταση των διοδίων σε οχήματα κάτω των δώδεκα τόνων, στις περιπτώσεις που αυτή:
(i)δημιουργεί σημαντικά αντίξοες συνθήκες για την ελεύθερη ροή της κυκλοφορίας, το περιβάλλον, τα επίπεδα θορύβου, τη συμφόρηση ή την υγεία, ή
(ii)συνεπάγεται διοικητικό κόστος που υπερβαίνει το τριάντα τοις εκατόν των πρόσθετων εσόδων που δημιουργούνται.
(β) δεν επιβάλλονται ταυτοχρόνως σε μια συγκεκριμένη κατηγορία οχημάτων για τη χρήση ενός και του αυτού τμήματος οδού:
Νοείται ότι, μπορούν να εισαχθούν διόδια σε δίκτυα όπου εισπράττονται τέλη χρήσης, για τη χρήση γεφυρών, σηράγγων και ορεινών διαβάσεων˙
(γ) δεν εισάγουν, άμεσα ή έμμεσα, διακρίσεις λόγω της ιθαγένειας του μεταφορέα, της χώρας ή του τόπου, όπου είναι εγκατεστημένος ο μεταφορέας ή όπου έχει εκδοθεί η άδεια κυκλοφορίας του οχήματος, ή της προέλευσης ή του προορισμού της μεταφοράς.
(3) Μειωμένο ύψος διοδίων ή τελών χρήσης ή απαλλαγές από την υποχρέωση καταβολής διοδίων ή τελών χρήσης, δύνανται επίσης να εισαχθούν για τα οχήματα που εξαιρούνται από την υποχρέωση εγκατάστασης και χρήσης συσκευής ελέγχου, δυνάμει του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3821/85 του Συμβουλίου, της 20ης Δεκεμβρίου 1985 σχετικά με τη συσκευή ελέγχου στον τομέα των οδικών μεταφορών, όπως έχει τροποποιηθεί από τον Κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 432/2004 της Επιτροπής, της 5ης Μαρτίου 2004, για την όγδοη προσαρμογή στην τεχνική πρόοδο του Κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3821/85 του Συμβουλίου, της 20ης Δεκεμβρίου 1985, σχετικά με τη συσκευή ελέγχου στον τομέα των οδικών μεταφορών σχετικά με τη συσκευή ελέγχου στον τομέα των οδικών μεταφορών:
Νοείται ότι, μειωμένο ύψος διοδίων ή τελών χρήσης ή απαλλαγές από την υποχρέωση καταβολής διοδίων ή τελών χρήσης μπορούν να εφαρμοστούν και στις περιπτώσεις των οχημάτων, για τα οποία προβλέπονται μειωμένοι συντελεστές φόρων ή φοροαπαλλαγές επί οχημάτων ως ακολούθως:
(i) για τα οχήματα εθνικής ή πολιτικής άμυνας, τα οχήματα των πυροσβεστικών υπηρεσιών και των άλλων υπηρεσιών εκτάκτου ανάγκης καθώς και των σωμάτων ασφαλείας και για τα οχήματα συντήρησης των οδών·
(ii) για τα οχήματα που μόνον περιστασιακά κυκλοφορούν σε δημόσιες οδούς της Δημοκρατίας, στα οποία έχει εκδοθεί άδεια κυκλοφορίας και χρησιμοποιούνται από φυσικά ή νομικά πρόσωπα, των οποίων κύρια δραστηριότητα δεν είναι η μεταφορά εμπορευμάτων, υπό τον όρο ότι οι πραγματοποιούμενες από τα οχήματα αυτά μεταφορές δεν συνεπάγονται στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.
(4) Δεδομένου ότι οι δομές τελών που συνεπάγονται εκπτώσεις ή μειώσεις διοδίων για τους συχνούς χρήστες μπορούν να οδηγήσουν σε πραγματική εξοικονόμηση διοικητικών δαπανών για το φορέα λειτουργίας, μπορούν να εισαχθούν τέτοιες εκπτώσεις ή μειώσεις, εφόσον:
(α)τηρούν τους όρους της παραγράφου (α) του εδαφίου (9),
(β)είναι σύμφωνες προς τη Συνθήκη και ιδίως προς τα άρθρα 12, 49, 86 και 87 αυτής,
(γ)δεν στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
(δ)η προκύπτουσα δομή τελών είναι γραμμική, αναλογική, προσφέρεται σε όλους τους χρήστες επί ίσοις όροις και δεν επιφέρει μετακύλιση του πρόσθετου κόστους σε άλλους χρήστες υπό τη μορφή υψηλότερων διοδίων:
Νοείται ότι, αυτές οι εκπτώσεις ή μειώσεις δεν υπερβαίνουν το δεκατρία τοις εκατόν των διοδίων που καταβάλλουν ισοδύναμα οχήματα, τα οποία δεν είναι επιλέξιμα για έκπτωση ή μείωση.
(5) Οι ρυθμίσεις για την είσπραξη διοδίων ή και τελών χρήσης δε δύνανται να θέτουν, από οικονομική ή άλλη άποψη, τους μη τακτικούς χρήστες του οδικού δικτύου σε αδικαιολόγητα μειονεκτική θέση και σε περίπτωση που τα διόδια ή και τέλη χρήσης εισπράττονται αποκλειστικά μέσω συστήματος που απαιτεί τη χρήση συσκευής εγκατεστημένης επί του οχήματος, ο Φορέας Διαχείρισης οφείλει να έχει διαθέσιμες τις κατάλληλες συσκευές, οι οποίες εγκαθίστανται στο όχημα βάσει εύλογων διοικητικών και οικονομικών ρυθμίσεων.
(6) Τα τέλη χρήσης, συμπεριλαμβανομένων των διοικητικών εξόδων, για όλες τις κατηγορίες οχημάτων, καθορίζονται από το Φορέα Διαχείρισης και δεν υπερβαίνουν τα μέγιστα όρια που ορίζονται στο Τρίτο Παράρτημα του παρόντος Νόμου.
(7) Το ύψος των τελών χρήσης είναι ανάλογο με τη διάρκεια της χρήσης της υποδομής:
Νοείται ότι, ο Φορέας Διαχείρισης μπορεί να εφαρμόζει μόνον ετήσια τέλη χρήσης για τα οχήματα στα οποία έχει χορηγήσει άδεια κυκλοφορίας.
(8) Τα διόδια βασίζονται μόνο στην αρχή της ανάκτησης του κόστους των υποδομών˙ ειδικότερα, το σταθμισμένο μέσο ύψος των διοδίων συναρτάται με το κόστος κατασκευής και το κόστος λειτουργίας, συντήρησης και ανάπτυξης του σχετικού δικτύου υποδομής:
Νοείται ότι, το σταθμισμένο μέσο ύψος των διοδίων μπορεί να περιλαμβάνει επίσης απόδοση επί του κεφαλαίου ή περιθώριο κέρδους βάσει των συνθηκών της αγοράς.
(9) (α) Με την επιφύλαξη του σταθμισμένου μέσου ύψους των διοδίων που αναφέρεται στο εδάφιο (8), ο Φορέας Διαχείρισης μπορεί να διαφοροποιήσει το ύψος των διοδίων για λόγους, όπως η καταπολέμηση των περιβαλλοντικών ζημιών, η αντιμετώπιση των συμφορήσεων, η ελαχιστοποίηση των ζημιών της υποδομής, η βελτιστοποίηση της χρήσης της συγκεκριμένης υποδομής ή η προαγωγή της οδικής ασφάλειας, εφόσον μια τέτοια διαφοροποίηση-
(i) είναι ανάλογη προς τον επιδιωκόμενο στόχο,
(ii) είναι διαφανής και χωρίς διακρίσεις, ιδίως όσον αφορά την ιθαγένεια του μεταφορέα, τη χώρα ή τον τόπο εγκατάστασης του μεταφορέα ή έκδοσης της άδειας κυκλοφορίας του οχήματος, και την προέλευση ή τον προορισμό της μεταφοράς,
(iii) δεν αποσκοπεί στην αποκόμιση πρόσθετων εσόδων από διόδια:
Νοείται ότι, οποιαδήποτε τυχόν μη σκόπιμη αύξηση των εσόδων, η οποία οδηγεί σε σταθμισμένο μέσο ύψος διοδίων που δεν συμφωνεί με τις πρόνοιες του εδαφίου (8), αντισταθμίζεται μέσω μεταβολών στη διάρθρωση της διαφοροποίησης, οι οποίες πρέπει να τίθενται σε εφαρμογή εντός δύο ετών από το τέλος της οικονομικής χρήσης κατά την οποία προέκυψαν τα πρόσθετα έσοδα,
(iv) τηρεί τα ανώτατα όρια του κατωφλίου ευελιξίας που καθορίζονται στην παράγραφο (β).
(β) Με την επιφύλαξη των όρων της παραγράφου (α), τα διόδια μπορούν να διαφοροποιούνται ανάλογα με:
(i) την κατηγορία εκπομπής EURO, όπως αυτή καθορίζεται στο Πρώτο Παράρτημα του παρόντος Νόμου, συμπεριλαμβανομένου του επιπέδου των μικροσωματιδίων PM και οξειδίων του αζώτου (ΝΟx), υπό την προϋπόθεση ότι ουδέποτε τα διόδια υπερβαίνουν κατά ποσοστό άνω του εκατόν τοις εκατόν τα διόδια που επιβάλλονται για ισοδύναμα οχήματα τα οποία πληρούν τα αυστηρότερα πρότυπα εκπομπών,
(ii) τη στιγμή της ημέρας και τον τύπο ημέρας ή εποχής, υπό την προϋπόθεση ότι:
(αα)ουδέποτε τα διόδια υπερβαίνουν κατά ποσοστό άνω του εκατόν τοις εκατόν τα διόδια που χρεώνονται κατά τη φθηνότερη περίοδο της ημέρας, το φθηνότερο τύπο ημέρας ή εποχής, ή
(ββ)όταν η φθηνότερη περίοδος έχει μηδενικό ύψος διοδίων, η κύρωση για την ακριβότερη στιγμή της ημέρας, και τον ακριβότερο τύπο ημέρας ή εποχής, δεν υπερβαίνει το πενήντα τοις εκατόν του επιπέδου των διοδίων που θα εφαρμόζονταν άλλως στο εν λόγω όχημα:
Νοείται ότι, η διαφοροποίηση του ύψους των διοδίων που επιβάλλονται σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο θα πρέπει να γίνει το αργότερο μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 2010, ή, σε περίπτωση παραχωρήσεων, κατά τη στιγμή της ανανέωσης της συγκεκριμένης σύμβασης παραχώρησης˙ ο Φορέας Διαχείρισης μπορεί να παρεκκλίνει από την απαίτηση αυτή στην περίπτωση που-
(i) τούτο θα μπορούσε να υποσκάψει σοβαρά τη συνέπεια των συστημάτων υποβολής διοδίων στο έδαφος της Δημοκρατίας,
(ii) για το συγκεκριμένο σύστημα διοδίων, δεν θα ήταν τεχνικώς εφαρμόσιμη η καθιέρωση της διαφοροποίησης αυτής, ή
(iii) τούτο θα μπορούσε να οδηγήσει στο να παρακάμπτουν τα πλέον ρυπογόνα οχήματα το διευρωπαϊκό οδικό δίκτυο με επακόλουθες συνέπειες στην οδική ασφάλεια και την υγεία του κοινού.
(γ) Με την επιφύλαξη των όρων της παραγράφου (α), το ύψος των διοδίων μπορεί, σε έκτακτες περιπτώσεις, για συγκεκριμένα έργα υψηλού Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, να διαφοροποιείται με άλλο τρόπο, προκειμένου να διασφαλίζεται η εμπορική βιωσιμότητα των εν λόγω έργων, όταν αυτά είναι εκτεθειμένα σε άμεσο ανταγωνισμό με άλλους τρόπους μεταφοράς για οχήματα˙ η επακόλουθη διάρθρωση της χρέωσης πρέπει να είναι γραμμική, αναλογική, δημοσιοποιημένη, να είναι προσιτή σε όλους τους χρήστες ισότιμα και δεν πρέπει να οδηγεί σε πρόσθετο κόστος το οποίο θα μετακυλύεται σε άλλους χρήστες υπό την μορφή υψηλότερων διοδίων.
(10) Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, που αφορούν την υποδομή σε ορεινές περιοχές ο Φορέας Διαχείρισης, μπορεί να εφαρμόζει προσαύξηση στα διόδια συγκεκριμένων τμημάτων του οδικού δικτύου-
(α) τα οποία εμφανίζουν οξεία συμφόρηση που επηρεάζει την ελεύθερη κυκλοφορία οχημάτων, ή
(β) των οποίων η χρήση από τα οχήματα προκαλεί σημαντική περιβαλλοντική ζημία,
υπό την προϋπόθεση ότι:
(i) τα έσοδα από την προσαύξηση επενδύονται σε έργα προτεραιότητας Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως αυτά προσδιορίζονται στο Παράρτημα ΙΙΙ της Απόφασης αριθ. 884/2004/ΕΚ, του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 29ης Απριλίου 2004, για τροποποίηση της Απόφασης αριθ. 1692/96/ΕΚ περί των κοινοτικών προσανατολισμών για την ανάπτυξη του διευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών, τα οποία συμβάλλουν άμεσα στην ελάφρυνση της εν λόγω συμφόρησης ή της συγκεκριμένης περιβαλλοντικής ζημιάς και ευρίσκονται στον ίδιο διάδρομο μεταφορών με το οδικό τμήμα στο οποίο επιβάλλεται η προσαύξηση,
(ii) η προσαύξηση, η οποία μπορεί να επιβάλλεται σε διόδια που διαφοροποιούνται σύμφωνα με το εδάφιο (9), δεν υπερβαίνει το δεκαπέντε τοις εκατόν του σταθμισμένου μέσου ύψους διοδίων που υπολογίζεται σύμφωνα με το εδάφιο (8), εκτός από την περίπτωση κατά την οποία το παραγόμενο εισόδημα επενδύεται σε διασυνοριακά τμήματα σχεδίων προτεραιότητας Ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, τα οποία αφορούν υποδομή σε ορεινές περιοχές, οπότε η προσαύξηση δεν μπορεί να υπερβαίνει το είκοσι πέντε τοις εκατόν,
(iii) η εφαρμογή της προσαύξησης δεν οδηγεί σε αθέμιτη μεταχείριση της εμπορικής κίνησης σε σχέση με άλλους χρήστες του οδικού δικτύου,
(iv) η περίοδος κατά την οποία εφαρμόζεται η προσαύξηση καθορίζεται και περιορίζεται εκ των προτέρων και αντιστοιχεί, όσον αφορά το αναμενόμενο εισόδημα, στα χρηματοοικονομικά σχέδια και την ανάλυση κόστους/ωφέλειας.
(11) Όταν ένας οδηγός αδυνατεί να προσκομίσει, σε περίπτωση ελέγχου, τα έγγραφα του οχήματος που απαιτούνται για την εξακρίβωση των πληροφοριών οι οποίες αναφέρονται στο σημείο (αα) της υποπαραγράφου (ii) της παραγράφου (β) του εδαφίου (9) και του τύπου του οχήματος, ο Φορέας Διαχείρισης μπορεί να εφαρμόζει διόδια του ανωτάτου επιπέδου που ισχύει για τη συγκεκριμένη κατηγορία οχήματος.