3.-(1)(α) Οι γονείς μπορούν να προσδιορίσουν το επώνυμο του τέκνου τους με κοινή έγγραφη δήλωση τους.
(β) Η δήλωση που προβλέπεται από το εδάφιο (1) γίνεται ενώπιον του ληξιάρχου του τόπου γέννησης του τέκνου μέσα σε τρεις μήνες από το τέλος του μήνα μέσα στον οποίο γεννήθηκε το τέκνο.
(2) Το οριζόμενο επώνυμο, κοινό για όλα τα τέκνα, μπορεί να είναι είτε το επώνυμο του ενός από τους γονείς είτε συνδυασμός των επωνύμων τους, που όμως σε καμιά περίπτωση δε μπορεί να περιλαμβάνει περισσότερα από δύο επώνυμα.
(3) Αν οι γονείς παραλείψουν να δηλώσουν το επώνυμο του τέκνου τους σύμφωνα με τις διατάξεις του εδαφίου (1) τα τέκνα έχουν το επώνυμο του πατέρα τους.
4.-(1)(α) Τέκνο που γεννήθηκε χωρίς γάμο των γονέων παίρνει το επώνυμο της μητέρας του.
(β) Ο σύζυγος της μητέρας μπορεί με έγγραφη δήλωση ενώπιον του ληξιάρχου του τόπου γέννησης του τέκνου να δώσει στο τέκνο το επώνυμο του, αν συναινέσει σ’ αυτό η μητέρα.
(2) Σε περίπτωση επιγενόμενου γάμου των γονέων του τέκνου οι γόνεις μπορούν να προσδιορίσουν το επώνυμο του με κοινή έγγραφη δήλωση τους που γίνεται ενώπιον του ληξιάρχου του τόπου γέννησης του τέκνου μέσα σε τρεις μήνες από το τέλος του μήνα μέσα στον οποίο τελέστηκε ο γάμος των γονέων, εφαρμοζομένων των διατάξεων του εδαφίου (2) του άρθρου 3.
(3)(α) Αν γίνει εκούσια ή δικαστική αναγνώριση, οι γονείς του τέκνου ή ο ένας από αυτούς ή ο επίτροπος του δικαιούνται μέσα σε προθεσμία έξι μηνών από την ολοκλήρωση της αναγνώρισης, να προσθέσουν στο επώνυμο του τέκνου με δήλωση στο ληξίαρχο του τόπου γέννησης του τέκνου το πατρικό επώνυμο.
(β) Αν στη δήλωση προβαίνουν από κοινού οι δυο γονείς, μπορούν να προσδιορίσουν το νέο επώνυμο του τέκνου σύμφωνα με το εδάφιο (1) του άρθρου 3 μέσα σε έξι μήνες από την ολοκλήρωση της εκούσιας ή δικαστικής αναγνώρισης.
5.-(1)(α) Η μέριμνα για το ανήλικο τέκνο (“γονική μέριμνα”) είναι καθήκον και δικαίωμα των γονέων οι οποίοι το ασκούν από κοινού.
(β) Η γονική μέριμνα περιλαμβάνει τον προσδιορισμό του ονόματος, την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του.
(2) Σε περίπτωση όπου η γονική μέριμνα παύει λόγω θανάτου, κήρυξης σε αφάνεια, ή απουσίας του ενός γονέως, η γονική μέριμνα ασκείται αποκλειστικά από τον άλλο.
(3) Αν ο ένας από τους γονείς αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, την ασκεί μόνος ο άλλος γονέας. Η επιμέλεια όμως του προσώπου του τέκνου ασκείται και από τον ανήλικο γονέα.
(4) Σε περίπτωση θανάτου και των δύο γονέων ή σε περίπτωση θανάτου του ενός γονέα και αν ο άλλος γονέας αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα για πραγματικούς λόγους ή γιατί είναι ανίκανος ή περιορισμένα ικανός για δικαιοπραξία, τη γονική μέριμνα ασκούν οι πλησιέστεροι ανιόντες από κοινού και οι διατάξεις του παρόντος Νόμου που αφορούν την άσκηση γονικής μέριμνας από τους δύο γονείς εφαρμόζονται καθ’ όλα σαν να επρόκειτο περί των γονέων. Αν οι πλησιέστεροι ανιόντες δεν είναι σε θέση για οποιοδήποτε λόγο να ασκήσουν τη γονική μέριμνα, τότε εφαρμόζονται αναλόγως οι διατάξεις του άρθρου 18.
- 216/1990
- 60(I)/1995
6.-(1) Κάθε απόφαση των γονέων σχετικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας πρέπει να αποβλέπει στο συμφέρον του τέκνου.
(2)(α) Στο συμφέρον του τέκνου πρέπει να αποβλέπει και η απόφαση του Δικαστηρίου όταν, κατά τις διατάξεις του νόμου, το Δικαστήριο αποφασίζει σχετικά με την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή με τον τρόπο της άσκησης της.
(β) Η απόφαση του Δικαστηρίου πρέπει επίσης να σέβεται την ισότητα μεταξύ των γονέων και να μην κάνει δικαρίσεις με βάση το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία, τις πεποιθήσεις, την ιθαγένεια, την εθνική ή κοινωνική προέλευση ή την περιουσία.
(3) Ανάλογα με την ωριμότητα του τέκνου και στο βαθμό που μπορεί να αντιληφθεί, πρέπει να ζητείται και να συνεκτιμάται η γνώμη του πριν από κάθε απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα, εφόσο η απόφαση αφορά τα συμφέροντα του.
7. Αν οι γονείς διαφωνούν κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας και το συμφέρον του τέκνου επιβάλλει να ληφθεί απόφαση, αποφασίζει το Δικαστήριο, έπειτα από αίτηση οποιουδήποτε από τους γονείς.
8. Ο καθένας από τους γονείς επιχειρεί και μόνος του πράξεις αναφερόμενος στη γονική μέριμνα εφόσο πρόκειται για συνήθεις πράξεις επιμέλειας του προσώπου του τέκνου ή για πράξεις που έχουν επείγοντα χαρακτήρα.
9.-(1) Η επιμέλεια του προσώπου του τέκνου περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή και επίβλεψη, τη διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση του καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου διαμονής του.
(2) Κατά την ανατροφή του τέκνου, οι γονείς το ενισχύουν χωρίς διάκριση φύλου, να αναπτύσσει ελεύθερα και με κοινωνική συνείδηση την προσωπικότητα του.
10. Οι γονείς μπορούν με άδεια του Δικαστηρίου να χρησιμοποιούν την περιουσία και τα εισοδήματα από την περιουσία του τέκνου, την οποία διοικούν για τη συντήρηση, την εκπαίδευση και τις εν γένει ανάγκες του τέκνου.
12. Οι γονείς δεν μπορούν χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου να διενεργήσουν στο όνομα του τέκνου, τις πράξεις που απαγορεύονται και στον επίτροπο του ανηλίκου.
13.-(1) Οι γονείς κατά την άσκηση της γονικής μέριμνας έχουν υποχρέωση να δείχνουν την επιμέλεια που δείχνουν και στις δικές τους υποθέσεις.
(2) Αν ζημιά που προβλήθηκε οφείλεται σε παράβαση υποχρέωσης του ενός ή και των δυο γονέων οι γονείς ευθύνονται αλληλέγγυα και προσωπικά.
14.-(1) Σε περίπτωση διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου ή άκυρου γάμου και εφόσο ζουν και οι δυο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το Δικαστήριο.
(2) Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους δυο γονείς ή, αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, στους δυο από κοινού.
(3) Το Δικαστήριο μπορεί να κατανέμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτο. Στην απόφαση του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη τους δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τους αδελφούς του, καθώς και τυχόν συμφωνίες των γονέων για την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου. Κύριο κριτήριο αποτελεί πάντα το συμφέρον του τέκνου.
15. Οι διατάξεις του άρθρου 14 εφαρμόζονται και στην περίπτωση που υπάρχει διακοπή της συμβίωσης των συζύγων.
16. Η γονική μέριμνα του τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων ανήκει στη μητέρα. Σε περίπτωση αναγνώρισης αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας.
17.-(1) Ο γονέας με τον οποίο δε διαμένει το τέκνο διατηρεί το δικαίωμα της προσωπικής επικοινωνίας με αυτό.
(2) Σε περίπτωση διαφωνίας όσο αφορά την άσκηση του δικαιώματος, προσωπικής επικοινωνίας, αποφασίζει το Δικαστήριο.
(3) Στην απόφαση του το Δικαστήριο λαμβάνει υπόψη και εφαρμόζει κατ’ αναλογία τις πρόνοιες του άρθρου 6.
17Α.—(1) Οι ανιόντες έχουν δικαίωμα προσωπικής επικοινωνίας με το τέκνο.
(2) Κανένας δεν έχει δικαίωμα να παρεμποδίζει την προσωπική επικοινωνία του τέκνου με τους ανιόντες αυτού οποιουδήποτε βαθμού, εκτός αν υπάρχει σοβαρός λόγος που έχει σχέση αποκλειστικά με τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου.
(3) Το Δικαστήριο δύναται να ρυθμίζει θέματα που αφορούν την άσκηση ή μη του δικαιώματος αυτού.
18.-(1) Αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημα τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του, ή αν ασκούν το λειτούργημα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σ’ αυτό, το Δικαστήριο, εφόσο το ζητήσει ο άλλος γονέας ή ο Διευθυντής, μπορεί να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.
(2) Το Δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας, εν όλω ή εν μέρει, ή να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή, αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις του εδαφίου (1), να αναθέσει την επιμέλεια του τέκνου εν όλω ή εν μέρει σε Επίτροπο.
(3) Η αφαίρεση εν όλω ή εν μέρει της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου και από τους δυο γονείς και η ανάθεση της σε επίτροπο διατάσσονται από το Δικαστήριο μόνο όταν άλλα μέτρα δεν έφεραν αποτέλεσμα ή όταν κρίνεται ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου.
(4) Το Δικαστήριο αποφασίζει την ανάθεση στον επίτροπο ύστερα από έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και της εν γένει καταλληλότητας του. Η συναίνεση του επιτρόπου αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση.
(5) Η ανάθεση της επιτροπείας γίνεται κατά προτίμηση σε συγγενικά πρόσωπα.
(6) Το Δικαστήριο ορίζει την έκταση της γονικής μέριμνας που παραχωρεί στον επίτροπο και τους όρους της άσκησης της.
19.-(1) Το Δικαστήριο μπορεί να αφαιρέσει την άσκηση της γονικής μέριμνας ή μέρους της από τους δυο γονείς για σοβαρό λόγο, αν το ζητήσουν οι ίδιοι και υποδείξουν και το πρόσωπο που δέχεται να την αναλάβει.
(2) Με την απόφαση για την αφαίρεση, το Δικαστήριο αναθέτει την άσκηση της γονικής μέριμνας στο υποδεικνυόμενο ή άλλο πρόσωπο προσδιορίζοντας και τον τρόπο της άσκησης της.
20. Αν από τότε που εκδόθηκε δικαστική απόφαση σχετικά με τη γονική μέριμνα μεταβλήθηκαν οι συνθήκες, το Δικαστήριο μπορεί ύστερα από αίτηση του ενός ή και των δύο γονέων ή του Διευθυντή να προσαρμόσει την απόφαση του στις νέες συνθήκες ανακαλώντας ή τροποποιώντας την.
21.-(1) Το Δικαστήριο ύστερα από αίτηση του άλλου γονέα ή του Διευθυντή μπορεί να αφαιρέσει από γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας αν αυτός καταδικάστηκε για αδίκημα που αφορά τη ζωή, την υγεία ή τα ήθη του τέκνου.
(2) Το Δικαστήριο μπορεί σ’ αυτή την περίπτωση, εκτιμώντας τις περιστάσεις να αφαιρέσει από το γονέα τη γονική μέριμνα και για τα υπόλοιπα τέκνα του, ύστερα από αίτηση του άλλου γονέα ή του Διευθυντή.
(3) Σε περίπτωση αφαίρεσης της γονικής μέριμνας σύμφωνα με τις πιο πάνω πρόνοιες θα ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 18.
22.-(1) Η γονική μέριμνα παύει στο σύνολο της ως προς τον ένα γονέα αν αυτός πεθάνει, ή κηρυχθεί σε αφάνεια και ως προς τους δυο γονείς, όταν το τέκνο ενηλικιωθεί, ή πεθάνει ή κηρυχθεί σε αφάνεια.
(2) Σε περίπτωση παύσης της γονικής μέριμνας θα ισχύουν οι διατάξεις του άρθρου 18.
23.-(1) Αν έπαυσε η γονική μέριμνα οι γονείς έχουν δικαίωμα να εξακολουθήσουν τις πράξεις που αφορούν την επιμέλεια του προσώπου ή τη διοίκηση της περιουσίας του τέκνου μέχρι να πληροφορηθούν την παύση της.
(2) Οι τρίτοι δε δικαιούνται να επικαλεστούν αυτό το δικαίωμα των γονέων αν γνωρίζουν την παύση.
24.-(1) Ο ανήλικος τελεί υπό επίτροπο όταν δεν υπάρχει γονική μέριμνα και το Δικαστήριο αποφασίσει το διορισμό επιτρόπου κατά τα άρθρα 14, 15, 18, 19 και 21.
(2) Ο κάθε γονέας μπορεί να ζητήσει από το Δικαστήριο να διορίσει επίτροπο του τέκνου του αν θα ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα επειδή ο άλλος γονέας έχει πεθάνει ή κηρυχθεί σε αφάνεια ή επειδή η γονική μέριμνα του έχει αφαιρεθεί κατά τις διατάξεις του άρθρου 21.
25. Το Δικαστήριο μπορεί να απαιτήσει από τον επίτροπο παροχή ικανοποιητικής ασφάλειας με οποιουσδήποτε όρους και προϋποθέσεις του επιβάλει.
26.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του παρόντος Νόμου ο Επίτροπος δεν μπορεί χωρίς την άδεια του Δικαστηρίου:
(α) Να εκποιήσει, υποθηκεύσει, επιβαρύνει, ανταλλάξει ή με οποιοδήποτε τρόπο αποξενώσει περιουσία του ανηλίκου
(β) να εκμισθώσει ακίνητη περιουσία του ανηλίκου για περίοδο που υπερβαίνει τα πέντε χρόνια
(γ) να προβεί σε αγορά ακίνητης περιουσίας εκ μέρους του ανηλίκου
(δ) να επενδύει χρήματα που ανήκουν στον ανήλικο
(ε) να συμβιβάζει αγωγές ή απαιτήσεις υπέρ ή κατά του ανηλίκου.
(2) Διάθεση περιουσίας κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού μπορεί να κηρυχθεί από το Δικαστήριο άκυρη και το Δικαστήριο μπορεί παράλληλα να εκδώσει οποιαδήποτε διαταγή που απαιτείται για αποκατάσταση της περιουσίας του ανηλίκου.
(3) Η άδεια του Δικαστηρίου για εκποίηση περιουσίας όπως προβλέπεται στο εδάφιο (1) δε δίδεται εκτός αν το Δικαστήριο ικανοποιηθεί ότι είναι αναγκαίο για τα συμφέροντα του ανηλίκου.
27.-(1) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του άρθρου 26 ο επίτροπος μπορεί να επενδύει την περιουσία του ανηλίκου σε εγκεκριμένες επενδύσεις.
(2) Ο επίτροπος δεν μπορεί να προβαίνει σε δωρεές από την περιουσία του ανηλίκου.
28. Ο επίτροπος δικαιούται να απαιτήσει κάθε δαπάνη αναγκαία για τη διεξαγωγή της επιτροπείας.
29. Το λειτούργημα του επιτρόπου είναι άμισθο. Το Δικαστήριο κατά τις περιστάσεις, μπορεί με αίτηση του επιτρόπου να ορίσει αμοιβή ανάλογη προς την περιουσία και τους κόπους που συνεπάγεται η επιτροπεία.
30.-(1) Ο επίτροπος, μετά το πέρας της επιτροπείας, υποχρεούται να παραδώσει την περιουσία στο δικαιούχο και να λογοδοτήσει για την όλη διοίκηση.
(2) Ο επίτροπος θα καταχωρεί στο Δικαστήριο, μέσα σε δώδεκα μήνες από την ημερομηνία του διορισμού του, λογαριασμούς για τη διοίκηση της περιουσίας και ακολούθως και μέχρι τη συμπλήρωση της επιτροπείας θα καταχωρεί τέτοιους περιοδικούς λογαριασμούς, όπως θα διατάξει ο πρωτοκολλητής του Δικαστηρίου.
(3) Όταν καταχωρηθεί λογαριασμός στο Δικαστήριο σύμφωνα με το παρόν άρθρο, ο πρωτοκολλητής του Δικαστηρίου θα εξετάσει με λεπτομέρεια το λογαριασμό και, αν νομίζει ότι λόγω αντικανονικών, αναπόδεικτων ή αδικαιολόγητων καταχωρήσεων ή άλλως πως ο εν λόγω λογαριασμός δεν είναι πλήρης και κανονικός, μπορεί να δώσει γραπτή γνωστοποίηση στον επίτροπο για να διορθώσει τα ελαττώματα μέσα σε προθεσμία που ο πρωτοκολλητής κρίνει εύλογη για το σκοπό αυτό αν ο επίτροπος παραλείψει να διορθώσει τα ελαττώματα μέσα στην εν λόγω προθεσμία, λογίζεται ότι παρέλειψε να καταχωρήσει λογαριασμό με την έννοια του εδαφίου (1).
(4) Το Δικαστήριο μπορεί αυτεπάγγελτα να διορίσει αρμόδιο πρόσωπο για εξέταση των λογαριασμών που καταχωρήθηκαν σύμφωνα με το παρόν άρθρο, αν είναι περίπλοκοι ή ογκώδεις και το πρόσωπο που διορίστηκε μπορεί να πάρει εύλογη αμοιβή από την περιουσία που καθορίζει το Δικαστήριο. Το εν λόγω πρόσωπο υποβάλλει την έκθεση του για τους λογαριασμούς στον πρωτοκολλητή του Δικαστηρίου μέσα στην προθεσμία που καθόρισε το Δικαστήριο και ο πρωτοκολλητής μπορεί να πάρει οποιαδήποτε μέτρα, σαν να είχε εξετάσει ο ίδιος τους λογαριασμούς.
(5) Το Δικαστήριο μπορεί για βάσιμο λόγο να συντμήσει ή να παρατείνει την προθεσμία για καταχώρηση των λογαριασμών.
(6) Αν επίτροπος, σε περίπτωση που του δόθηκε παράταση της προθεσμίας για καταχώρηση των λογαριασμών, παραλείπει να καταχωρήσει τους λογαριασμούς μέσα στην προθεσμία που παρατάθηκε, λογίζεται ότι παρέλειψε να καταχωρήσει λογαριασμό με την έννοια του εδαφίου (1).
(7) Ο επίτροπος που παραλείπει να καταχωρήσει τους λογαριασμούς του σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος άρθρου υπόκειται σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις χίλιες λίρες.
(8) Ο πρωτοκολλητής του Δικαστηρίου έχει καθήκον να φέρει σε γνώση του Δικαστηρίου το γεγονός ότι ο επίτροπος παρέλειψε να καταχωρήσει τους λογαριασμούς του όπως απαιτείται από το παρόν άρθρο.
(9) Οι λογαριασμοί είναι ανοικτοί για επιθεώρηση από κάθε πρόσωπο που ικανοποιεί τον πρωτοκολλητή ότι έχει συμφέρον στην επιτροπεία.
31. Ο επίτροπος μπορεί με απόφαση του Δικαστηρίου να απαλλαγεί από τα καθήκοντα του.