5.-(1) Ιδιωτική κυριότητα γης εκτείνεται, τηρουμένων των διατάξεων του Νόμου αυτού ή οποιουδήποτε άλλου εκάστοτε σε ισχύ νόμου, επί της επιφάνειας και του φλοιού της γης, υπό την επιφάνεια και στο χώρο υπεράνω της επιφάνειας, εύλογα αναγκαίων για την κάρπωση αυτής, αλλά δεν εκτείνεται σε αρυκτά:
Νοείται ότι η ιδιωτική κυριότητα οποιασδήποτε γης, που είναι γη η οποία βρίσκεται στις περιοχές που καθορίζονται για τους σκοπούς του άρθρου αυτού στο χωρομετρικό χάρτη που είναι υπογραμμένος από το Διευθυντή και κατατεθειμένος στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο πριν από την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού, εκτείνεται επί του φλοιού της γης υπό την επιφάνεια χωρίς οποιοδήποτε περιορισμό όπως προαναφέρθηκε.
(2) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού-
"ορυκτά" περιλαμβάνει κάθε υλικό οικονομικής αξίας το οποίο αποτελεί μέρος, ή προέρχεται φυσικά από το φλοιό της γης περιλαμβανομένων ορυκτού ελαίου, πίσσας, ασφάλτου και φυσικού αερίου αλλά όχι ορυκτά ενώ τελούν σε διάλυση ή τύρφη, δέντρα, ξυλεία και παρόμοιου είδους δασικά προϊόντα.
(3) Καμιά από τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στο άρθρο αυτό ή σε οποιοδήποτε χωρομετρικό χάρτη που είναι κατατεθειμένος στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο δυνάμει της επιφύλαξης του εδαφίου (1) δεν μειώνει ή επεκτείνει οποιαδήποτε δικαιώματα τα οποία απονέμονται δυνάμει εκμίσθωσης μεταλλείου που χορηγήθηκε από ή εκ μέρους της Κυβέρνησης δυνάμει οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ νόμου που αφορά μεταλλεία και που ισχύει κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού· αλλά συνεχίζεται η κάρπωση των δικαιωμάτων αυτών, ενώ διαρκεί η εκμίσθωση αυτή, στην ίδια έκταση όπως αν ο Νόμος αυτός δεν είχε θεσπιστεί.
7. Κάθε λίμνη, ποταμός, ρυάκι και φυσικός υδραγωγός τα οποία δεν τελούν υπό ιδιωτική κυριότητα κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού και οι λεκάνες, κοίτες ή αυλάκια αυτών, και κάθε γη από την οποία η θάλασσα ή το ύδωρ οποιασδήποτε τέτοιας λίμνης, ποταμού, ρυακιού ή υδραγωγού έχει υποχωρήσει,καθώς και κάθε γη, η οποία προήλθε από επίχωση της θάλασσας, εξαιρούμενης κάθε τέτοιας γης η οποία τελεί υπό ιδιωτική κυριότητα κατά την ημερομηνία που προαναφέρθηκε, περιέρχεται στη Δημοκρατία:
(α) έχουν ασκηθεί αδιάλειπτα για πλήρη περίοδο τριάντα ετών πριν από την ημερομηνία που προαναφέρθηκε· ή
(β) έχουν απονεμηθεί με φιρμάνι ή άλλο έγκυρο έγγραφο τίτλου που καταρτίστηκε πριν από την 4η Ιουνίου, 1878, το οποίο έτυχε εφαρμογής από το χρόνο της κατάρτισης του· ή
(γ) ασκούνται δυνάμει των διατάξεων οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ νόμου.
8. Κάθε δημόσιος δρόμος και μέρος της παραλίας το οποίο δεν τελεί υπό ιδιωτική κυριότητα κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού περιέρχεται στη Δημοκρατία για χρήση από το κοινό.
9. Κανένας τίτλος επί ακίνητης ιδιοκτησίας δεν αποκτάται από οποιοδήποτε πρόσωπο με εχθρική κατοχή κατά της Δημοκρατίας ή εγγεγραμμένου κυρίου.
10. Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 9, απόδειξη αδιαφιλονίκητης και αδιάλειπτης εχθρικής κατοχής από πρόσωπο, ή από εκείνους από τους οποίους λαμβάνει την αξίωση, ακίνητης ιδιοκτησίας για την πλήρη περίοδο τριάντα ετών, παρέχει το δικαίωμα στο πρόσωπο αυτό όπως λογίζεται ως ο κύριος της ιδιοκτησίας αυτής και όπως αυτή εγγράφεται στο όνομα του:
Νοείται ότι καμιά από τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στο άρθρο αυτό δεν επηρεάζει την περίοδο χρησικτησίας σε σχέση με οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία η οποία άρχισε να κατέχεται εχθρικά πριν από την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού, και όλα τα θέματα που αφορούν τη χρησικτησία κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής συνεχίζουν να διέπονται από τις διατάξεις των νομοθετημάτων που καταργήθηκαν από το Νόμο αυτό τα οποία αφορούν τη χρησικτησία, ωσάν ο Νόμος αυτός να μην είχε θεσπιστεί:
Νοείται περαιτέρω ότι ανεξάρτητα από την ύπαρξη οποιασδήποτε ανικανότητας που επιφέρει δυνάμει των νομοθετημάτων αυτών την παράταση της περιόδου χρησικτησίας, η περίοδος αυτή σε οποιαδήποτε περίπτωση δεν θα υπερβαίνει συνολικά τα τριάντα έτη ακόμα και όταν οποιαδήποτε τέτοια ανικανότητα δυνατό να συνεχίζει να υπάρχει κατά την εκπνοή των τριάντα ετών.
10Α. Παρά τις διατάξεις του άρθρου 10, κανένας τίτλος δεν αποκτάται επί ακίνητης ιδιοκτησίας με εχθρική κατοχή-
(α) Σε ακίνητη ιδιοκτησία που βρίσκεται εντός απροσπέλαστης περιοχής λόγω της Τουρκικής Εισβολής εναντίον κυρίου που ανήκει στην Ελληνική Κοινότητα ή αλλοδαπού.
(β) Σε ακίνητη ιδιοκτησία που βρίσκεται εντός της ελεύθερης περιοχής εναντίον κυρίου που ανήκει στην Τουρκική Κοινότητα.
11.-(1) Κανένα δικαίωμα διόδου ή οποιοδήποτε προνόμιο, ελευθερία, δουλεία, ή οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα ή πλεονέκτημα δεν αποκτάται επί της ακίνητης ιδιοκτησίας άλλου εκτός-
(α) δυνάμει παραχώρησης από τον κύριο αυτής δεόντως καταχωρισμένης στα βιβλία του Επαρχιακού Κτηματολογικού Γραφείου· ή
(β) όπου αυτό έχει ασκηθεί από οποιοδήποτε πρόσωπο ή από εκείνους από τους οποίους αυτός λαμβάνει την αξίωση για πλήρη περίοδο τριάντα ετών αδιάλειπτα:
Νοείται ότι οι διατάξεις της παραγράφου αυτής δεν εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία η οποία είναι ιδιοκτησία της Δημοκρατίας ή ιδιοκτησία που περιείλθε στη Δημοκρατία· ή
(γ) όπου αυτό αναγνωρίστηκε με απόφαση αρμόδιου Δικαστηρίου· ή
(δ) όπου αυτό απονεμήθηκε με φιρμάνι ή άλλο έγκυρο έγγραφο που καταρτίστηκε πριν από την 4η Ιουνίου, 1878, το οποίο έτυχε εφαρμογής από το χρόνο της κατάρτισης του· ή
(ε) όπου αυτό έχει αποκτηθεί δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 11Α· ή
(στ) όπου αυτό δημιουργήθηκε και αποκτήθηκε δυνάμει των διατάξεων του περί Αναγκαστικής Απαλλοτριώσεως Νόμου του 1962 ή κάθε νόμου που τροποποιεί ή αντικαθιστά αυτόν· ή
(ζ) όπου αυτό επιφυλάχθηκε εγγράφως από τον κύριο οποιασδήποτε ακίνητης ιδιοκτησίας με τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας αυτής:
(η) όπου αυτό δημιουργείται με απόφαση του Διευθυντή για την εξασφάλιση διόδου σε περίκλειστο τεμάχιο, που προέρχεται από διαίρεση και διανομή, στο πλαίσιο της εφαρμογής των διατάξεων των εδαφίων (1), (2) και (3) του άρθρου 29.
(2) Κανένα πρόσωπο δεν ασκεί οποιοδήποτε δικαίωμα διόδου ή οποιοδήποτε προνόμιο, ελευθερία, δουλεία ή οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα ή πλεονέκτημα επί της ακίνητης ιδιοκτησίας άλλου εκτός όταν αυτό-
(α) αποκτήθηκε όπως προνοείται στο εδάφιο (1) · ή
(β) ασκείται δυνάμει των διατάξεων οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ νόμου·
(γ) ασκείται δυνάμει έγγραφης άδειας από τον κύριο αυτής.
11Α.-(1) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του Νόμου αυτού αν ακίνητη ιδιοκτησία εξαιτίας οποιουδήποτε λόγου είναι περίκλειστη με τέτοιο τρόπο ώστε να στερείται της αναγκαίας διόδου σε δημόσιο δρόμο, ή αν η υφιστάμενη δίοδος είναι ανεπαρκής για την κατάλληλη χρήση αυτής, ανάπτυξη ή εκμετάλλευση ο ιδιοκτήτης της ακίνητης ιδιοκτησίας δικαιούται να απαιτήσει δίοδο επί των γειτονικών ακινήτων ιδιοκτησιών με πληρωμή εύλογης αποζημίωσης.
Για τους σκοπούς του εδαφίου αυτού "δίοδος" περιλαμβάνει το δικαίωμα διοχέτευσης ύδατος, λυμάτων ή οποιουδήποτε άλλου υγρού μέσω αυλακιών, ή σωλήνων ή οποιουδήποτε άλλου κατάλληλου μέσου.
(2) Η κατεύθυνση της διόδου και η έκταση του δικαιώματος για χρήση αυτής, καθώς και η αποζημίωση που πρέπει να καταβάλλεται καθορίζονται από το Διευθυντή αφού προηγηθεί γνωστοποίηση προς όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη, και αν κατόπι της γνωστοποίησης αυτής οποιοδήποτε από τα ενδιαφερόμενα μέρη παραλείψει να παρευρεθεί κατά την επιτόπια έρευνα που ορίζεται στη γνωστοποίηση ο Διευθυντής δύναται να προχωρήσει σε κάθε απαιτούμενη ενέργεια στην απουσία του.
(3) Υποχρέωση των γειτόνων για παροχή διόδου δεν υφίσταται αν η συγκοινωνία της ακίνητης ιδιοκτησίας προς το δημόσιο δρόμο σταμάτησε από αυτόβουλη πράξη ή παράλειψη του κυρίου αυτής.
(4) Αν ένεκα εκποίησης μέρους της ακίνητης ιδιοκτησίας απεκόπηκε η συγκοινωνία του μέρους που εκποιήθηκε ή απέμεινε προς το δημόσιο δρόμο, για παροχή διόδου υποχρεούται ο κύριος του μέρους, μέσω του οποίου εγίνετο μέχρι τώρα η συγκοινωνία. Με εκποίηση μέρους εξομοιώνεται και η εκποίηση μιας από περισσότερες ακίνητες ιδιοκτησίες που ανήκουν στον ίδιο κύριο.
(5) Δίοδος που χορηγήθηκε βάσει του άρθρου αυτού θεωρείται ως δικαίωμα, δουλεία ή ωφέλημα που αποκτήθηκε βάσει των διατάξεων του άρθρου 11, και οι διατάξεις του Νόμου αυτού θα εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε τέτοια δίοδο.
(6) Το Υπουργικό Συμβούλιο εκδίδει Κανονισμούς ρυθμίζοντας κάθε θέμα το οποίο χρειάζεται ρύθμιση για την καλύτερη εφαρμογή του άρθρου αυτού και ιδιαίτερα τη διαδικασία που ακολουθείται για τους σκοπούς αυτού:
Νοείται ότι Κανονισμοί που έγιναν βάσει του εδαφίου αυτού κατατίθενται στη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία εντός 15 ημερών από την κατάθεση αυτή αποφασίζει σχετικά με αυτούς. Σε περίπτωση έγκρισης ή τροποποίησης των Κανονισμών που κατατέθηκαν με τον τρόπο αυτό, αυτοί τίθενται σε ισχύ όπως εγκρίθηκαν από τη Βουλή.
(7) Οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν εφαρμόζονται επί οποιασδήποτε φύσεως κρατικής γης χωρίς ειδική γι' αυτό απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου και με τέτοιους όρους ως ήθελε προβλεφθεί στην απόφαση.
12.-(1) Όταν οποιοδήποτε δικαίωμα, προνόμιο, ελευθερία, δουλεία, ή άλλο πλεονέκτημα αποκτήθηκε όπως προνοείται στο εδάφιο (1) του άρθρου 11 σχετικά με οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία, αυτό θεωρείται ότι είναι προσαρτημένο στην ιδιοκτησία αυτή και ότι περιλαμβάνεται σε κάθε συναλλαγή που διενεργείται σχετικά με την ιδιοκτησία αυτή.
(2) Όταν οποιοδήποτε τέτοιο δικαίωμα, προνόμιο, ελευθερία, δουλεία ή οποιοδήποτε άλλο πλεονέκτημα εγκαταλείφθηκε με έγγραφη ειδοποίηση προς το Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο, ή δεν ασκήθηκε για πλήρη περίοδο τριάντα ετών αδιάλειπτα, αυτό θεωρείται ότι παραγράφηκε.
(3) Όταν το δικαίωμα αυτό είναι δικαίωμα διόδου, αν ένεκα διάνοιξης δημόσιου δρόμου ή άλλης διόδου ή αν ένεκα άλλου λόγου δεν υπάρχει πλέον η ανάγκη αυτού, ο κύριος του δουλεύοντος ή του δεσπόζοντος ακινήτου δικαιούται να απαιτήσει την κατάργηση του, ο δε Διευθυντής ερευνά την υπόθεση, αποφασίζει αν το δικαίωμα αυτό πρέπει να καταργηθεί ή όχι, γνωστοποιεί την απόφαση του σε όλους τους ενδιαφερομένους και αν η απόφαση του είναι ότι το δικαίωμα πρέπει να καταργηθεί, προχωρεί στην κατάργηση του μετά την πάροδο τριάντα ημερών από την ημερομηνία της γνωστοποίησης που αναφέρθηκε:
Νοείται ότι, αν υποβληθεί οποιαδήποτε αξίωση για την καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης από τον κύριο του δουλεύοντος ακινήτου για την κατάργηση του πιο πάνω δικαιώματος, ο Διευθυντής αφού λάβει υπόψη τα γεγονότα κάθε περίπτωσης, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου χρήσης του δικαιώματος καθορίζει την αποζημίωση που τυχόν πρέπει να καταβληθεί και γνωστοποιεί αυτήν σε όλους τους ενδιαφερόμενους και δεν προχωρεί στην κατάργηση του δικαιώματος πριν ικανοποιηθεί ότι η αποζημίωση που εκτιμήθηκε από αυτόν καταβλήθηκε.
13. Η περίοδος των τριάντα ετών που καθορίζεται στα άρθρα 10, 11 και 12 λογίζεται και θεωρείται ότι είναι η περίοδος η αμέσως προηγούμενη της ημερομηνίας κατά την οποία δύναται να εγερθεί αξίωση δυνάμει των άρθρων αυτών.
14.-(1) Με αίτηση του κυρίου του δεσπόζοντος ακινήτου ή του κυρίου του δουλεύοντος ακινητού, ο Διευθυντής δύναται, κατόπι γνωστοποίησης τριάντα ημερών σε όλους τους ενδιαφερομένους, να καθορίσει ή τροποποιήσει τη θέση ή κατεύθυνση οποιουδήποτε σχετικού δικαιώματος, διόδου, αυλακιού, χαντακιού, ρυακιού, αγωγού, σωλήνα, σύρματος ή άλλου παρόμοιου με τρόπο όμως που ο καθορισμός αυτός ή η τροποποίηση να μην επηρεάζει οποιοδήποτε από τα δύο αυτά ακίνητα δυσμενέστερα από πριν.
(2) Ο Διευθυντής δύναται να προχωρήσει στον καθορισμό ή τροποποίηση που προβλέπεται από το εδάφιο (1) και αν ακόμα ο κύριος οποιουδήποτε από τα δύο επηρεαζόμενα ακίνητα στους οποίους δόθηκε η γνωστοποίηση που προβλέπεται από το πιο πάνω εδάφιο παραλείψει να παρουσιαστεί κατά την ημέρα και ώρα που ορίστηκε στη γνωστοποίηση αυτή.
15.-(1) Όταν οποιαδήποτε τεμάχια γης που ανήκουν σε διάφορους κύριους αρδεύονται από υδραγωγό ή αυλάκι, οποιοσδήποτε κύριος δύναται να απευθυνθεί στο Διευθυντή για τη μεταβολή της θέσης ή κατεύθυνσης του υδραγωγού αυτού ή αυλακιού στο τεμάχιο του και ο Διευθυντής δύναται, αφού δώσει ειδοποίηση τριάντα ημερών σε οποιοδήποτε κύριο του οποίου η γη θα επηρεαστεί από τη μεταβολή αυτή, να μεταβάλει τη θέση ή κατεύθυνση αυτού, αλλά μόνο κατά τέτοιο τρόπο ώστε τα συμφέροντα οποιουδήποτε τέτοιου κύριου άλλου ή του αιτητή να μην επηρεάζονται ουσιαστικά ή να βλάπτονται από αυτό. Αν κατόπι της ειδοποίησης αυτής, το πρόσωπο προς το οποίο δόθηκε η ειδοποίηση παραλείψει να παρουσιαστεί, ο Διευθυντής δύναται να προχωρήσει σε ενέργειες στην απουσία του.
(2) Όταν περισσότερα του ενός πρόσωπα δικαιούνται ύδωρ που ρέει διά μέσου υδραγωγού ή αυλακιού, με σκοπό την αποτροπή οποιασδήποτε σπατάλης ύδατος-
(α) όλα αυτά τα πρόσωπα οφείλουν να καθαρίζουν και διατηρούν τον υδραγωγό αυτόν ύδατος ή αυλάκι σε κατάλληλη επισκευή και κατάσταση και καθένα από τα πρόσωπα αυτά ευθύνεται για τη συνεπαγόμενη δαπάνη κατ' αναλογία της μερίδας του στο ύδωρ· και
(β) καθένα από τα πρόσωπα αυτά οφείλει να κλείνει το κύριο άνοιγμα του δικού του υδραγωγού ή αυλακιού μόλις αρδευτεί η γη του ή μόλις εκπνεύσει ο χρόνος κατά τον οποίο δικαιούται να χρησιμοποιεί το ύδωρ.
(3) Αν οποιοδήποτε πρόσωπο παραλείπει ή αμελεί να συμμορφωθεί με τις διατάξεις του εδαφίου (2) οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο ή πρόσωπα που έχουν συμφέρον στο ζήτημα δύνανται να προβούν σε όλα τα διαβήματα τα οποία ήθελαν είναι εύλογα αναγκαία για την αποτροπή σπατάλης και επίσης δύνανται να αναλάβουν το ποσό για το οποίο το πρόσωπο που τελεί σε παράλειψη δυνατό να ευθύνεται, με πολιτική αγωγή.
(4) Οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν εφαρμόζονται σε αρδευτικά τμήματα που ιδρύονται δυνάμει που περί Αρδευτικών Τμημάτων (Χωρία) Νόμου.
15Α. Όταν πρόσωπα περισσότερα του ενός δικαιούνται ύδωρ το οποίο αντλείται από φρέαρ, όλα αυτά τα πρόσωπα είναι υποχρεωμένα να καθαρίζουν, επιδιορθώνουν δεόντως και τηρούν σε καλή κατάσταση το φρέαρ αυτό και καθένα από τα πρόσωπα αυτά ευθύνεται για τις συνεπαγόμενες δαπάνες κατ' αναλογία του μεριδίου του.
Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού η λέξη "φρέαρ" έχει την έννοια που αποδίδεται από το άρθρο 2 του περί Φρεάτων Νόμου.
16. Όταν οποιοδήποτε πρόσωπο αποκτά ή κατέχει οποιοδήποτε δικαίωμα άρδευσης, το δικαίωμα αυτό εκτείνεται σε δικαίωμα εντός ή σε οποιοδήποτε τεχνητό ή άλλο αυλάκι, υδραγωγό, υδραγωγείο, φρέαρ ή αλυσίδα φρεάτων που δημιουργήθηκαν για τη διανομή του ύδατος το οποίο αφορά το δικαίωμα αυτό και χώρος όχι μεγαλύτερος από πέντε πόδια από καθένα από τα δύο άκρα του αυλακιού αυτού, υδραγωγού, υδραγωγείου, φρέατος ή αλυσίδας φρεάτων ο οποίος δυνατό να απαιτείται για καθαρισμό, επισκευή ή προστασία αυτών θεωρείται ότι αποτελεί μέρος αυτών, και ο κύριος της γης σε καθεμιά από τις πλευρές του αυλακιού, υδραγωγού, υδραγωγείου, φρέατος ή αλυσίδας φρεάτων δεν θα παρεμβαίνει σε και δεν θα καλλιεργεί ή φυτεύει το χώρο αυτό.
17.-(1) Κανένα πρόσωπο δεν δύναται να φυτέψει οποιοδήποτε δέντρο, θάμνο ή καλάμι σε οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία που γειτνιάζει με δημόσιο δρόμο σε απόσταση μικρότερη από πέντε πόδια από τα σύνορα της ιδιοκτησίας αυτής κατά μήκος του δημόσιου δρόμου χωρίς προηγούμενη εξασφάλιση άδειας από τέτοιο πρόσωπο το οποίο ήθελε διοριστεί από το Υπουργικό Συμβούλιο για το σκοπό αυτό (στο εξής στο άρθρο αυτό θα καλείται "η αρχή").
(2) Η Κυβέρνηση δύναται να φυτέψει οποιοδήποτε δέντρο, θάμνο ή καλάμι σε οποιαδήποτε ακίνητη ιδιοκτησία που γειτνιάζει με δημόσιο δρόμο εντός πέντε ποδών από τα σύνορα της ιδιοκτησίας αυτής κατά μήκος του δημόσιου δρόμου ανεξάρτητα του γεγονότος ότι η ιδιοκτησία αυτή ανήκει σε άλλο πρόσωπο και κάθε δέντρο, θάμνος ή καλάμι που φυτεύτηκε με τον τρόπο αυτό αποτελεί ιδιοκτησία της Δημοκρατίας.
Όλα τα δέντρα, θάμνοι, ή καλάμια που φυτεύτηκαν με τον τρόπο αυτό πριν από την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού από ή δυνάμει εξουσιοδότησης της Κυβέρνησης θεωρούνται ως νόμιμα φυτευθέντα δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού και αποτελούντα ιδιοκτησία της Δημοκρατίας.
(3) Όταν η γη επί της οποίας έχει φυτευτεί δέντρο, θάμνος ή καλάμι δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (2) απαιτείται μεταγενέστερα για οικοδομικούς ή αρδευτικούς σκοπούς και το δέντρο αυτό, θάμνος ή καλάμι παρεμποδίζει την εύλογη χρήση της γης για το σκοπό αυτό, η αρχή, με αίτηση του κυρίου της γης, οφείλει να το μετακινήσει με δαπάνη της Κυβέρνησης.
(4) Δέντρο, θάμνος ή καλάμι που φυτεύτηκε μετά την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού κατά παράβαση του εδαφίου (1) δύναται να μετακινηθεί με δαπάνη του προσώπου που ενέργησε κατά παράβαση του εδαφίου αυτού.
(5) Όταν η αρχή ικανοποιείται ότι δέντρο, θάμνος ή καλάμι που φυτεύτηκε εντός των ορίων που καθορίζονται στο εδάφιο (1) πριν από την έναρξη του Νόμου αυτού, προκαλεί ζημιά ή αδικαιολόγητο εμπόδιο στην εύλογη χρήση οποιουδήποτε δημόσιου δρόμου ή στην ασφάλεια του να ταξιδεύει οποιοδήποτε πρόσωπο κατά μήκος οποιουδήποτε τέτοιου δρόμου, δύναται κατόπι επίδοσης ειδοποίησης τριάντα ημερών στον κύριο αυτού όπως το μετακινήσει με δαπάνη της Κυβέρνησης.
18.-(1) Το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται, υπό τέτοιους όρους, περιορισμούς, προϋποθέσεις και κριτήρια, τα οποία ήθελαν καθοριστεί με Κανονισμούς-
(α) Να παραχωρήσει, εκμισθώσει ανταλλάξει ή με άλλο τρόπο αποξενώσει οποιαδήποτε ιδιοκτησία της Δημοκρατίας ή ακίνητη ιδιοκτησία που περιήλθε στη Δημοκρατία δυνάμει των διατάξεων του Νόμου αυτού, άλλην εκτός από δημόσιο δρόμο ή την παραλία·
(β) να ανταλλάξει ή αποξενώσει μέρος οποιουδήποτε δημόσιου δρόμου, αν ικανοποιηθεί ότι άλλος επαρκής δημόσιος δρόμος έχει παραχωρηθεί προς αντικατάσταση του ή ότι η ανταλλαγή ή η αποξένωση αυτή θα βελτιώσει το δημόσιο αυτό δρόμο ·
(γ) να εκμισθώσει μέρος παραλίας για σκοπούς λιμένων, μαρίνων, χώρων ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής, προβλήτων, αποβαθρών, προκυμαιών, ιχθυοτροφείων και για οποιοδήποτε άλλο σκοπό δημόσιας ωφέλειας.
(1Α) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου ή οποιουδήποτε άλλου Νόμου ή των Κανονισμών που εκδίδονται δυνάμει αυτών, θαλάσσιος χώρος ο οποίος έχει εγγραφεί ως ακίνητη ιδιοκτησία δυνάμει της παραγράφου (η) του άρθρου 2 του παρόντος Νόμου και έχει κηρυχθεί ως χώρος ελλιμενισμού και εξυπηρέτησης σκαφών αναψυχής δυνάμει των διατάξεων του περί Διαχείρισης Χώρων Ελλιμενισμού Σκαφών Αναψυχής Νόμου, δεν δύναται να αποξενωθεί, εκτός μόνο από το να εκμισθωθεί για σκοπούς ανάπτυξης, και στην εν λόγω ιδιοκτησία διασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών.
(2) Εντός τριών μηνών από τη διενέργεια από το Υπουργικό Συμβούλιο οποιωνδήποτε πράξεων δυνάμει του εδαφίου (1) του άρθρου αυτού, θα κατατίθεται ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων έκθεση που δείχνει αναλυτικά τις περιπτώσεις στις οποίες έγιναν οι παραχωρήσεις αυτές.
(3) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του εδαφίου (1), το Υπουργικό Συμβούλιο δεν παραχωρεί και ούτε προβαίνει σε αποξένωση ακίνητης ιδιοκτησίας της Δημοκρατίας ή ακίνητης ιδιοκτησίας που έχει περιέλθει στη Δημοκρατία δυνάμει των διατάξεων οποιουδήποτε νόμου για οικιστικούς σκοπούς, εκτός μόνο για περιπτώσεις στέγασης προσώπων που θεωρούνται δικαιούχοι με βάση τις διατάξεις του περί Παροχής Στεγαστικής Βοήθειας σε Εκτοπισθέντες, Παθόντες και άλλα Πρόσωπα Νόμου και των κληρονόμων, των δικαιούχων, που απεβίωσαν κατά ή μετά την 7η Απριλίου 2006 προκειμένου περί οικιστικής μονάδας σε Κυβερνητικό Οικισμό και μετά την 20η Ιουλίου 1974 προκειμένου περί οικιστικής μονάδας σε Συνοικισμό Αυτοστέγασης ή των άλλων συγγενικών προσώπων που διαβιούσαν ή συγκατοικούσαν στην ίδια οικιστική μονάδα με τους εν λόγω αποβιώσαντες και σύμφωνα με τέτοιους όρους, περιορισμούς, προϋποθέσεις και κριτήρια για το σκοπό αυτό, με κανονισμούς οι οποίοι εκδίδονται δυνάμει του παρόντος άρθρου και οι οποίοι δύνανται να έχουν αναδρομική ισχύ.
(4) [Διαγράφηκε].
(5) Ανεξαρτήτως των διατάξεων του παρόντος άρθρου ή οποιωνδήποτε Κανονισμών έχουν εκδοθεί δυνάμει αυτού, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται να εκχωρήσει και να αποξενώσει την ακίνητη ιδιοκτησία της Δημοκρατίας η οποία περιγράφεται στον Πίνακα Γ΄ προς το Ταμείο που ιδρύθηκε δυνάμει του άρθρου 3 του περί Ίδρυσης Εθνικού Ταμείου Αλληλεγγύης Νόμου υπό όρους τους οποίους το ίδιο καθορίζει με απόφασή του και αφού προηγηθεί ενημέρωση της Βουλής των Αντιπροσώπων.
19. Όταν με νόμο ή έθιμο ακίνητη ιδιοκτησία (η οποία στο νόμο αυτό θα αναφέρεται ως "η κοινοτική ιδιοκτησία") τυγχάνει κατοχής ή κάρπωσης κοινοτικά από οποιαδήποτε πόλη, χωριό ή ενορία, ισχύουν οι ακόλουθες διατάξεις, δηλαδή-
(α) Οι κάτοικοι της πόλης αυτής, χωριού ή ενορίας έχουν από κοινού κατ' αποκλεισμό κάθε προσώπου που δεν είναι κάτοικος αυτών, το δικαίωμα να κατέχουν ή να καρπούνται την κοινοτική ιδιοκτησία τηρουμένων οποιωνδήποτε όρων δυνάμει των οποίων η κοινοτική ιδιοκτησία τυγχάνει κατοχής ή κάρπωσης με νόμο ή έθιμο ·
(β) κανένα πρόσωπο δεν κατέχει ή αποκτά κατά οποιοδήποτε χρόνο ατομικό ή αποκλειστικό δικαίωμα επί της κοινοτικής ιδιοκτησίας ή οποιουδήποτε μέρους αυτής -
(γ) όταν η κοινοτική ιδιοκτησία ή οποιοδήποτε μέρος αυτής απαιτείται για οποιοδήποτε από τους ακόλουθους σκοπούς, δηλαδή-
(i) τη δημιουργία χωριού ή ενορίας ·
(ii) εγγειοβελτίωση·
(iii) διατήρηση του εδάφους ·
(iv) μεταλλευτική εκμετάλλευση
(ν) έργο δημόσιας ωφέλειας ·
το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται με γνωστοποίηση στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας, να κηρύξει ότι η ιδιοκτησία αυτή ή μέρος αυτής θα πάψει να αποτελεί κοινοτική ιδιοκτησία:
Νοείται ότι σε κάθε τέτοια περίπτωση ιδιοκτησία της Δημοκρατίας ίσης ωφέλειας όπως η κοινοτική ιδιοκτησία, αν υπάρχει διαθέσιμη, θα εκχωρείται προς αντικατάσταση αυτής ή, αν δεν υπάρχει διαθέσιμη ιδιοκτησία της Δημοκρατίας, ποσό ίσο με την αξία της κοινοτικής ιδιοκτησίας, ως ήθελε καθοριστεί από το Διευθυντή, θα παραχωρείται και διατίθεται προς όφελος της πόλης αυτής, χωριού ή ενορίας.
(δ) όταν με νόμο ή έθιμο η κοινοτική ιδιοκτησία τυγχάνει κατοχής ή κάρπωσης από οποιαδήποτε πόλη, χωριό ή ενορία για συγκεκριμένη χρήση, το Υπουργικό Συμβούλιο δύναται, με αίτηση των δύο τρίτων τουλάχιστο των κατοίκων της πόλης αυτής, χωριού ή ενορίας, οι οποίοι συμπλήρωσαν το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους, και αφού ικανοποιηθεί ότι η χρήση αυτή δεν είναι πλέον προς το συμφέρον της πόλης αυτής, χωριού ή ενορίας, να τερματίσει τη χρήση αυτή και είτε να υποκαταστήσει αυτήν με άλλη χρήση ή να διαθέσει την ιδιοκτησία με τον τρόπο που ήθελε θεωρήσει σκόπιμο:
Νοείται ότι οποιαδήποτε τέτοια υπαλλακτική χρήση ή το προϊόν οποιασδήποτε τέτοιας διάθεσης είναι ή διατίθεται προς όφελος της πόλης αυτής, χωριού ή ενορίας.
20. Όταν πρόσωπο καλλιεργεί γη που ανήκει στη Δημοκρατία ή σε πρόσωπο εγγεγραμμένο για το σκοπό αυτό χωρίς την έγγραφη συγκατάθεση της Δημοκρατίας ή του προσώπου αυτού, ανάλογα με την περίπτωση, οποιοδήποτε προϊόν αυτής ή οποιοδήποτε κέρδος από αυτή περιέρχεται και αποτελεί ιδιοκτησία της Δημοκρατίας ή του προσώπου αυτού, ανάλογα με την περίπτωση, χωρίς καταβολή οποιασδήποτε αποζημίωσης.
21. Όταν ακίνητη ιδιοκτησία κατέχεται κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, όλοι οι συγκύριοι δικαιούνται κατ' αναλογία της αντίστοιχης μερίδας αυτών, σε-
(α) οποιαδήποτε οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα που ανηγέρθηκε επί, ή είναι στερεά συνδεδεμένο με την ιδιοκτησία ·
(β) οποιοδήποτε δέντρο ή αμπέλι φυτευμένο ή φρέαρ ανοιγμένο σε αυτή.
(γ) οποιαδήποτε μόνιμη βελτίωση που επηνέχθηκε πάνω σε αυτή,
ανεξάρτητα του αν ανηγέρθηκε, προσαρτήθηκε, φυτεύτηκε, ανοίχτηκε επηνέχθηκε από συγκύριο ή οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο.
21Α.-(1) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του παρόντος Νόμου, για σκοπούς επιβολής τελών δυνάμει των διατάξεων του περί Δήμων Νόμου, του περί Κοινοτήτων Νόμου και του περί Αποχετευτικών Συστημάτων Νόμου, όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται, σε περίπτωση που ακίνητη ιδιοκτησία κατέχεται κατ’ εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, θεωρείται ότι ανήκει στους ιδιοκτήτες της αναλόγως των φυσικών μεριδίων ιδιοκτησίας τους επʼ αυτής.
(2) Για τους σκοπούς του εδαφίου (1) -
(α) οποιοσδήποτε συγκύριος δύναται να υποβάλει γραπτή αίτηση στο Διευθυντή για τον καθορισμό της αξίας γενικής εκτίμησης του μεριδίου που του αναλογεί.
(β) ο Διευθυντής καταχωρίζει σε ειδικό μητρώο που τηρείται στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο τα στοιχεία σε σχέση με την αξία γενικής εκτίμησης όλων των μεριδίων για τα οποία έχει υποβληθεί αίτηση δυνάμει της παραγράφου (α).
(3) Το προβλεπόμενο στο εδάφιο (2) ειδικό μητρώο κοινοποιείται στις αρμόδιες για την επιβολή τελών επί ακίνητης ιδιοκτησίας αρχές, δυνάμει των διατάξεων του περί Δήμων Νόμου, του περί Κοινοτήτων Νόμου και του περί Αποχετευτικών Συστημάτων Νόμου, όπως αυτοί εκάστοτε τροποποιούνται ή αντικαθίστανται, ώστε τα προβλεπόμενα τέλη που επιβάλλονται στους συγκυρίους να καθορίζονται αναλόγως των φυσικών μεριδίων ιδιοκτησίας τους επί της ακίνητης ιδιοκτησίας.
(4) Οι διατάξεις των εδαφίων (1), (2) και (3) τυγχάνουν εφαρμογής μέχρι την έκδοση ξεχωριστών τίτλων ιδιοκτησίας σε σχέση με τα προβλεπόμενα στο εδάφιο (1) μερίδια.
22.-(1) Καθετί που φύεται σε άγρια κατάσταση πάνω σε οποιαδήποτε γη θεωρείται ότι αποτελεί ιδιοκτησία του κυρίου της γης.
(2) Οι ακόλουθες διατάξεις ισχύουν σε σχέση με-
(α) οποιοδήποτε ενωφθαλμισμένο άγριο δέντρο πάνω σε οποιαδήποτε γη·
(β) οποιοδήποτε δέντρο ή αμπέλι φυτευμένο πάνω σε οποιαδήποτε γη·
(γ) οποιαδήποτε πηγή ύδατος που ανευρέθηκε ή υδραγωγό ή αυλάκι που ανοίχτηκε ή κατασκευάστηκε σε οποιαδήποτε γη·
(δ) οποιαδήποτε οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα που ανεγέρθηκε σε οποιαδήποτε γη·
(ε) οποιοδήποτε μόνιμο προσάρτημα στερεά συνδεδεμένο με οποιαδήποτε γη ή οποιαδήποτε οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα,
δηλαδή-
(i) αν ενωφθαλμίστηκε, φυτεύτηκε, ανευρέθηκε, ανοίχτηκε, κατασκευάστηκε, ανηγέρθηκε ή συνδέθηκε στερεά πριν από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού, θεωρείται ότι είναι ιδιοκτησία του κυρίου της γης εκτός αν άλλο πρόσωπο είναι εγγεγραμμένο ως κύριος αυτού ή άλλο πρόσωπο που δικαιούται να εγγραφεί με τον τρόπο αυτό ζητά να εγγραφεί εντός δύο ετών από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού ή εντός δύο ετών από την ημερομηνία κατά την οποία κατέστη δικαιούμενο με τον τρόπο αυτό ·
(ii) αν ενωφθαλμίστηκε, φυτεύτηκε, ανευρέθηκε, ανοίχθηκε, κατασκευάστηκε, ανεγέρθηκε ή συνδέθηκε στερεά μετά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού, θεωρείται ότι είναι ιδιοκτησία του κυρίου της γης,
και κάθε συναλλαγή που επηρεάζει τη γη αυτή θεωρείται ότι περιλαμβάνει οποιοδήποτε τέτοιο άγριο δέντρο, δέντρο, αμπέλι, πηγή, υδραγωγό, αυλάκι, οικοδομή, κατασκεύασμα, οικοδόμημα ή προσάρτημα το οποίο αποτελεί ιδιοκτησία του κυρίου της γης.
(3) Καμιά από τις διατάξεις του άρθρου αυτού δεν εφαρμόζεται ή επηρεάζει-
(α) εργαλείο ή πράγμα το οποίο είναι αντικείμενο συμφωνίας ή ενοικιαγοράς δυνάμει οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ Νόμου που αφορά τις συμφωνίες αυτές·
(β) προσάρτημα το οποίο είναι στερεά συνδεδεμένο από ενοικίαση σε οποιαδήποτε γη ή οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα για σκοπούς εμπορίου ή γεωργίας ή για εξωραϊσμό και άνεση, το οποίο ο ενοκιαστής έχει δικαίωμα να αποχωρίσει και μετακινήσει ενώ διαρκεί ή κατά το πέρας της ενοικίασης.
23. Όταν δέντρα, αμπέλια ή άλλα πράγματα που είναι φυτευμένα που φύονται σε οποιαδήποτε γη αν και ανήκουν στον κύριο της γης είναι χωριστά εγγεγραμμένα στο όνομα του, αυτός δεν δικαιούται να μεταβιβάσει ή υποθηκεύσει αυτά εκτός αν μεταβιβάσει ή υποθηκεύσει τη γη, πάνω στην οποία βρίσκονται· και κάθε μεταβίβαση ή υποθήκευση οποιωνδήποτε τέτοιων δέντρων, αμπελιών ή άλλου πράγματος που φυτεύτηκε ή φύεται πάνω σε οποιαδήποτε τέτοια γη θεωρείται ότι περιλαμβάνει τη μεταβίβαση ή υποθήκευση της γης η οποία ανήκει στον ίδιο κύριο.
24.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 26, όταν δέντρα, αμπέλια ή άλλα πράγματα ή οικοδομές, ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα είναι φυτευμένα, φύονται ή ανηγέρθηκαν σε οποιαδήποτε γη που ανήκει σε πρόσωπο άλλο από τον κύριο οποιωνδήποτε τέτοιων δέντρων, αμπελιών, πράγματος, οικοδομής, κατασκευάσματος ή οικοδομήματος και καθένας από τους αναφερόμενους κύριους προέβη σε δήλωση ενώπιον του Επαρχιακού Κτηματολογικού Γραφείου ότι συμφώνησε να πωλήσει το συμφέρον του σε τρίτον, η μεταβίβαση του συμφέροντος δεν εγγράφεται εκτός αν
(α) εντός εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δήλωσης πώλησης ο κύριος που πωλεί το συμφέρον του ικανοποιήσει το Διευθυντή ότι ο άλλος κύριος δεν επιθυμεί να αγοράσει το αναφερόμενο συμφέρον στην τιμή που πωλείται· ή
(β) ο σκοπούμενος αγοραστής δημοσιεύσει τη σκοπούμενη πώληση αυτού ή φέρει αυτή στη γνώση του άλλου κυρίου όπως προνοείται στο εδάφιο (2) εντός εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δήλωσης πώλησης και άλλος κύριος δεν αποκτήσει αυτό δυνάμει του άρθρου αυτού.
(2) Η σκοπούμενη πώληση δημοσιεύεται σε τέτοιο τύπο και σε τέτοια εφημερίδα ή εφημερίδες όπως ο Διευθυντής ήθελε απαιτήσει, ή γνωστοποιείται στον άλλο κύριο με επίδοση σε αυτόν έγγραφης ειδοποίησης σε τέτοιο τύπο όπως ο Διευθυντής ήθελε απαιτήσει, και ο κύριος του άλλου συμφέροντος δύναται να εγγραφεί γι' αυτό, με την κατάθεση στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο, εντός τριάντα ημερών από τη δημοσίευση ή την επίδοση της ειδοποίησης της τιμής στην οποία πωλείται το συμφέρον του πωλητή μαζί με το τέλος εγγραφής και για το σκοπό αυτό το ποσό που κατατέθηκε με τον τρόπο αυτό καταβάλλεται στο μέρος το οποίο συμμετείχε στη δήλωση πώλησης ως αγοραστής:
Νοείται ότι όταν το άλλο αυτό συμφέρον τυγχάνει κυριότητας κατά εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες και δύο ή περισσότεροι από τους συγκύριους αυτού ενεργήσουν όπως προνοείται πιο πάνω, ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, ο Διευθυντής εγγράφει το συμφέρον του πωλητή στο όνομα των συγκυρίων οι οποίοι ενέργησαν με τον τρόπο αυτό, σύμφωνα με την αναλογία που έχουν οι μερίδες αυτών μεταξύ τους· και ο Διευθυντής μετά από αυτά επιφέρει τις κατάλληλες αναπροσαρμογές και επιστροφές των ποσών που κατατέθηκαν στα πρόσωπα που δικαιούνται σε αυτά:
Νοείται περαιτέρω ότι όταν υπάρχουν συμφέροντα που τυγχάνουν κυριότητας ξεχωριστά επί ακίνητης ιδιοκτησίας που βρίσκεται σε οποιαδήποτε γη η οποία δηλώθηκε ότι πωλείται, και δύο ή περισσότεροι από τους κυρίους των συμφερόντων αυτών τα οποία τυγχάνουν κυριότητας ξεχωριστά ενεργήσουν όπως αναφέρεται πιο πάνω ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, ο Διευθυντής μεριμνά ώστε να υπολογιστεί η αξία των συμφερόντων των κυρίων που ενέργησαν με τον τρόπο αυτό και εγγράφει τη γη του πωλητή στο όνομα του κυρίου του οποίου το συμφέρον έχει τη μέγιστη αξία, και όταν τα συμφέροντα δύο ή περισσότερων κυρίων οι οποίοι ενέργησαν με τον τρόπο αυτό είναι ίσης μέγιστης αξίας, εγγράφει τη γη του πωλητή στο όνομα των αναφερόμενων κυρίων κατά ίσες μερίδες· και αυτός μετά από αυτά, επιφέρει τις κατάλληλες αναπροσαρμογές και επιστροφές των ποσών που κατατέθηκαν στα πρόσωπα που δικαιούνται σε αυτά.
(3) Αν η ενέργεια που απαιτείται από την παράγραφο (α) ή ανάλογα με την περίπτωση από την παράγραφο (β) του εδαφίου (1) δεν ληφθεί και δεν προσαχθεί στο Διευθυντή απόδειξη γι' αυτή, εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας των εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δήλωσης πώλησης, η δήλωση ακυρώνεται από το Διευθυντή και θεωρείται ότι δεν έγινε, επίσης δίνεται στον πωλητή και στο πρόσωπο που φαίνεται στη δήλωση ως σκοπούμενος αγοραστής γνωστοποίηση της ακύρωσης από το Διευθυντή.
(4) Προτού ο Διευθυντής εγγράψει τη μεταβίβαση συμφέροντος που δηλώθηκε προς πώληση, δύναται να απαιτήσει από το πρόσωπο που πωλεί το συμφέρον αυτό και από το σκοπούμενο αγοραστή αυτού να δηλώσουν εγγράφως κατά πόσο οποιοδήποτε άλλο συμφέρον που ανήκει σε τρίτο μέρος σχετίζεται με το συμφέρον που συμφωνήθηκε προς πώληση· και οποιοδήποτε πρόσωπο το οποίο εν γνώσει του και με δόλια πρόθεση προβαίνει σε ψευδή κατάθεση ή συντελεί στο να γίνει ψευδής κατάθεση στη δήλωση αυτή τιμωρείται με τον ίδιο τρόπο όπως αν είχε δώσει ψευδή μαρτυρία σε οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία.
(5) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού "γη" περιλαμβάνει δέντρα, αμπέλια ή άλλα πράγματα ή οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα, που φυτεύτηκαν, φύονται ή ανεγέρθηκαν σε οποιαδήποτε γη και ανήκουν στον κύριο της γης αυτής:
"άλλος κύριος", "κύριος του άλλου συμφέροντος" και κάθε άλλος συναφής όρος σημαίνει πρόσωπο το οποίο ήταν κύριος του άλλου συμφέροντος κατά την ημερομηνία και ώρα κατά την οποία έγινε η δήλωση πώλησης που αναφέρεται στο εδάφιο (1).
(6) Το άρθρο αυτό θα παραμείνει σε ισχύ μέχρι της 31ης Δεκεμβρίου, 1980 και τότε θα λήξει άνευ επηρεασμού της ισχύος οποιασδήποτε πράξης ή παράλειψης που έγινε δυνάμει του άρθρου αυτού.
25.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 26, όταν κύριος εξ αδιαιρέτου ιδανικής μερίδας επί ακίνητης ιδιοκτησίας προβεί σε δήλωση ενώπιον του Επαρχιακού Κτηματολογικού Γραφείου ότι συμφώνησε να πωλήσει αυτήν σε πρόσωπο που δεν είναι εγγεγραμμένος συγκύριος στην ίδια ιδιοκτησία, η μεταβίβαση της μερίδας αυτής δεν εγγράφεται εκτός αν
(α) εντός εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δήλωσης πώλησης ο πωλητής ικανοποιήσει το Διευθυντή ότι οι άλλοι εγγεγραμμένοι συγκύριοι δεν επιθυμούν να αγοράσουν τη μερίδα του στην τιμή στην οποία πωλείται· ή
(β) ο σκοπούμενος αγοραστής δημοσιεύει τη σκοπούμενη πώληση αυτής ή φέρει αυτήν σε γνώση του άλλου κυρίου όπως προνοείται στο εδάφιο (2) εντός εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δημοσίευσης της πώλησης και κανένας εγγεγραμμένος συγκύριος δεν αποκτήσει τη μερίδα δυνάμει αυτού.
(2) Η σκοπούμενη πώληση δημοσιεύεται σε τέτοιο τύπο και σε τέτοια εφημερίδα ή εφημερίδες όπως ο Διευθυντής ήθελε απαιτήσει ή φέρεται σε γνώση του άλλου κύριου με επίδοση σε αυτόν έγγραφης ειδοποίησης σε τέτοιο τύπο όπως ο Διευθυντής ήθελε απαιτήσει και οποιοσδήποτε εγγεγραμμένος συγκύριος δύναται, με την κατάθεση στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο, εντός τριάντα ημερών από τη δημοσίευση ή την επίδοση της ειδοποίησης, της τιμής στην οποία η μερίδα του πωλητή πωλείται μαζί με το τέλος εγγραφής, να εγγραφεί για την μερίδα αυτή και για το σκοπό αυτό το ποσό που κατατέθηκε με τον τρόπο αυτό καταβάλλεται στο πρόσωπο που μετείχε στη δήλωση πώλησης ως αγοραστής:
Νοείται ότι αν περισσότεροι του ενός εγγεγραμμένοι συγκύριοι ενεργήσουν όπως προνοείται πιο πάνω, ο Διευθυντής εγγράφει στο όνομα των συγκυρίων οι οποίοι είναι πρόθυμοι να προχωρήσουν στην αγορά, τη μερίδα του πωλητή κατά την αναλογία την οποία έχουν οι μερίδες αυτών μεταξύ τους. Ο Διευθυντής, μετά από αυτά επιφέρει τις κατάλληλες αναπροσαρμογές και επιστροφές του ποσού που κατατέθηκε στα πρόσωπα που δικαιούνται σε αυτά.
(3) Αν η ενέργεια που απαιτείται από την παράγραφο (α) ή, ανάλογα με την περίπτωση, η ενέργεια που απαιτείται από την παράγραφο (β) του εδαφίου (1) δεν ληφθεί και δεν προσαχθεί στο Διευθυντή απόδειξη γι' αυτή εντός της προβλεπόμενης προθεσμίας των εξήντα ημερών από την ημερομηνία της δήλωσης πώλησης, η δήλωση ακυρώνεται από το Διευθυντή και θεωρείται ότι δεν έγινε, και ακολούθως δίνεται γνωστοποίηση της ακύρωσης από το Διευθυντή στον πωλητή και στο σκοπούμενο αγοραστή που φαίνεται στη δήλωση.
(4) Όταν εξ αδιαιρέτου ιδανική μερίδα σε κάποια ακίνητη ιδιοκτησία κατέχεται μαζί με άλλη ακίνητη ιδιοκτησία που ανήκει εξ ολοκλήρου στον ίδιο κύριο ως ενιαία μονάδα που καλύπτεται από μια εγγραφή στο κτηματικό μητρώο και η μονάδα αυτή αποτελεί το αντικείμενο δήλωσης πώλησης όπως προνοείται στο εδάφιο (1), οι διατάξεις του άρθρου αυτού δεν εφαρμόζονται.
(5) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, "εγγεγραμμένος συγκύριος", "άλλος κύριος" και κάθε άλλος συναφής όρος σημαίνει πρόσωπο το οποίο ήταν εγγεγραμμένο συγκύριος κατά την ημερομηνία και ώρα κατά την οποία έγινε η δήλωση πώλησης που αναφέρεται στο εδάφιο (1).
(6) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού όπου το πρόσωπο που φαίνεται στη δήλωση μεταβίβασης ως σκοπούμενος αγοραστής πιστεύει ότι το τίμημα πώλησης που συμφωνήθηκε και δηλώθηκε δεν αντιπροσωπεύει την αξία της μερίδας της ακίνητης ιδιοκτησίας κατά την ημέρα της δήλωσης μεταβίβασης λόγω αύξησης της αξίας της ακίνητης ιδιοκτησίας για την οποία πρόκειται, από την ημερομηνία κατά την οποία συμφωνήθηκε η πώληση, αυτός δύναται με γραπτή αίτηση προς το Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο κατά την ημέρα της μεταβίβασης να απαιτήσει όπως οποιοσδήποτε εγγεγραμμένος συγκύριος ήθελε ασκήσει το δικαίωμα απόκτησης της μερίδας που μεταβιβάστηκε, καταβάλει το ποσό εκείνο το οποίο κατά τη γνώμη του αντιπροσωπεύει την αξία της μερίδας που μεταβιβάστηκε κατά την ημερομηνία της μεταβίβασης. Η απαίτηση του αυτή αναφέρεται στη δυνάμει του εδαφίου (2) του άρθρου αυτού προβλεπόμενη δημοσίευση ή γνωστοποίηση προς τον άλλο συγκύριο, ανάλογα με την περίπτωση. Ακολούθως οποιοσδήποτε εγγεγραμμένος συγκύριος ήθελε ασκήσει το δικαίωμα απόκτησης της μερίδας που μεταβιβάστηκε οφείλει εντός της προθεσμίας των τριάντα ημερών που προβλέπεται από το εδάφιο (2) να καταθέσει στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο την αξία που απαιτείται από το σκοπούμενο αγοραστή και τα νενομισμένα δικαιώματα μεταβίβασης, ή να καταθέσει στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο την τιμή που φαίνεται στη δήλωση στην οποία πωλείται η μερίδα του πωλητή μαζί με τα νενομισμένα δικαιώματα μεταβίβασης και να αποταθεί στο Δικαστήριο, εντός της προθεσμίας που προαναφέρθηκε, για τον καθορισμό του ποσού οποιασδήποτε επιπρόσθετης αξίας που πρέπει να καταβληθεί επιδίδοντας στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο αντίγραφο της αίτησης του αυτής προς το Δικαστήριο:
Νοείται ότι το εδάφιο αυτό εφαρμόζεται όταν η δήλωση μεταβίβασης γίνεται αποδεκτή μετά πάροδο τουλάχιστον έξι μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία συμφωνήθηκε η πώληση, αντίγραφο δε της σύμβασης πώλησης έχει κατατεθεί στο αρμόδιο Κτηματολογικό Γραφείο δυνάμει του περί Πώλησης Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόμου:
Νοείται περαιτέρω, ότι καμιά από τις διατάξεις που διαλαμβάνονται στο εδάφιο αυτό δεν εφαρμόζεται όταν η σύμβαση πώλησης συνάφθηκε πριν από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του εδαφίου αυτού και αντίγραφο της σύμβασης αυτής δεν κατατέθηκε στο αρμόδιο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο δυνάμει του περί Πώλησης Γης (Ειδική Εκτέλεση) Νόμου, εκτός αν η σύμβαση αυτή προσαχθεί σε οποιοδήποτε Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο εντός δύο μηνών από την έναρξη της ισχύος του εδαφίου αυτού για να σημειωθεί πάνω σε αυτή η ημερομηνία της προσαγωγής της, και η σημείωση αυτή της ημερομηνίας θα συνιστά αναμφισβήτητη απόδειξη της προσαγωγής της σύμβασης.
26. Καμιά από τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στα άρθρα 24 και 25 δεν εφαρμόζεται σε δήλωση πώλησης που έγινε δυνάμει έγγραφης σύμβασης πώλησης που συνάφθηκε πριν από την έναρξη ισχύος του Νόμου αυτού:
Νοείται ότι η σύμβαση αυτή προσάγεται στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο εντός τριών μηνών από την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού από οποιοδήποτε από τα συμβαλλόμενα μέρη για να σημειωθεί πάνω σε αυτή ημερομηνία της προσαγωγής της· η σημείωση αυτή της ημερομηνίας συνιστά αναμφισβήτητη απόδειξη της προσαγωγής της σύμβασης.
27.-(1) Οι ακόλουθες διατάξεις εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις διαίρεσης ή διαχωρισμού ακίνητης ιδιοκτησίας, και καμιά διαίρεση ή διαχωρισμός αυτής δεν είναι νόμιμη αν παραβαίνει οποιαδήποτε από τις διατάξεις αυτές, δηλαδή-
(α) καμία ακίνητη ιδιοκτησία, η οποία ευρίσκεται εντός των οικιστικών, εμπορικών, τουριστικών, παραθεριστικών, βιομηχανικών, βιοτεχνικών και κτηνοτροφικών ζωνών και καμία οικοδομή δεν διαιρείται σε ξεχωριστά τεμάχια, παρά μόνο σύμφωνα με τις διατάξεις οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ Νόμου ή Κανονισμού:
(β) κανένα αμπέλι, κήπος, δάσος ή γη που αρδεύεται από συνεχή ή εποχιακή πηγή ύδατος ή που είναι επιδεκτική άρδευσης από συνεχή πηγή ύδατος δεν διαιρείται σε τεμάχια μικρότερα της σκάλας σε έκταση ή, αν είναι επιδεκτική άρδευσης από εποχιακή πηγή ύδατος, σε τεμάχια μικρότερα των δύο σκαλών σε έκταση:
(γ) καμιά γη που δεν αρδεύεται ή δεν είναι αρδεύσιμη είτε από συνεχή είτε από εποχιακή πηγή ύδατος δεν διαιρείται σε ξεχωριστά τεμάχια μικρότερα των πέντε σκαλών σε έκταση·
(δ) τηρουμένων των διατάξεων των παραγράφων (α), (β) και (γ), καμιά ακίνητη ιδιοκτησία δεν διαιρείται σε ξεχωριστά τεμάχια εκτός αν κατά τη γνώμη του Διευθυντή κάθε τέτοιο τεμάχιο δύναται κατάλληλα και άνετα να κατέχεται και καρπούται ως ξεχωριστό και αυτοτελές κτήμα·
(ε) κανένα δέντρο δεν εκχωρείται σε περισσότερα του ενός πρόσωπα·
(στ) καμιά γη στην οποία πρόσωπο είναι κύριος μερίδας δεν εκχωρείται στο πρόσωπο αυτό ως ξεχωριστή ιδιοκτησία του εκτός αν εκχωρείται σε αυτό και καθετί που φυτεύτηκε ή φύεται σε αυτή.
(2) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις των παραγράφων (β) και (γ) εδαφίου (1) σε περιοχή στην οποία συστάθηκε Συνεταιρισμός Ενοποίησης και Αναδιανομής ή διενεργήθηκε ενοποίηση και αναδιανομή δυνάμει του περί Ενοποιήσεως και Αναδιανομής Αγροτικών Κτημάτων Νόμου και κάθε Νόμου που τροποποιεί αυτόν θα εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις:
(α) κανένα αμπέλι, κήπος, δάσος ή γη που αρδεύεται από συνεχή ή εποχιακή πηγή ύδατος ή που είναι αρδεύσιμη από συνεχή πηγή ύδατος δεν διαιρείται σε τεμάχια μικρότερα των δύο σκαλών σε έκταση ή αν είναι αρδεύσιμη από εποχιακή πηγή ύδατος, σε τεμάχια μικρότερα των τεσσάρων σκαλών σε έκταση:
(β) καμιά γη που δεν αρδεύεται ή δεν είναι αρδεύσιμη από συνεχή ή εποχιακή πηγή ύδατος δεν διαιρείται σε τεμάχια μικρότερα των δέκα σκαλών σε έκταση:
(3) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του άρθρου 9, οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται σε όλες τις περιπτώσεις διαίρεσης ή διαχωρισμού ακίνητης ιδιοκτησίας που διενεργείται μετά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του Νόμου αυτού ή εντός δέκα ετών αμέσως προηγούμενων της ημερομηνίας αυτής και όταν η ιδιοκτησία που λήφθηκε δυνάμει οποιασδήποτε τέτοιας διαίρεσης ή διαχωρισμού παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου αυτού κανένας τίτλος με εχθρική κατοχή δεν αποκτάται σε αυτή.
(4) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις της παραγράφου (β) του εδαφίου (1), διαίρεση τεμαχίου δύναται να διενεργείται από τον Διευθυντή, σε περίπτωση που -
(α) Αποσπάται συγκεκριμένο τμήμα, ανεξαρτήτως του εμβαδού του, από τεμάχιο το οποίο κατόπιν της διαίρεσης έχει υπόλοιπο εκτάσεως πέραν της ελάχιστης έκτασης που προβλέπεται στην παράγραφο (β) του εδαφίου (1) και το τμήμα αυτό συγχωνεύεται με συνορεύον τεμάχιο,
(β) αναπροσαρμόζονται τα σύνορα τεμαχίων και κανένα από τα τεμάχια αυτά δεν έχει εμβαδό μικρότερο της ελάχιστης έκτασης που προβλέπεται στην παράγραφο (β) του εδαφίου (1), εκτός εάν και τα δύο τεμάχια έχουν μικρότερη έκταση και πριν από την αναπροσαρμογή, και
(γ) τμήμα του τεμαχίου, ανεξαρτήτως του εμβαδού του, το οποίο προκύπτει κατόπιν διαίρεσης, αποτελεί ξεχωριστή εγγραφή, εφόσον αφορά πηγή, λάκκο, διάτρηση ή άλλη παρόμοια εξειδικευμένη χρήση, μαζί με τον αναγκαίο για τη λειτουργία της γύρω χώρο.
28.-(1) Όταν ακίνητη ιδιοκτησία κατέχεται κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες αλλά δεν δύναται να γίνει κανένας διαχωρισμός σε δύο τουλάχιστον τεμάχια χωρίς παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27, από τον οποίο να προκύπτει τεμάχιο με ελάχιστη έκταση αυτή που αναλογεί σε έναν τουλάχιστον συγκύριο, οποιοσδήποτε συγκύριος δύναται να ζητήσει από τον Διευθυντή πιστοποιητικό ότι ο διαχωρισμός της ιδιοκτησίας είναι αδύνατος λόγω των προαναφερόμενων διατάξεων, και ο συγκύριος αυτός, αφού εφοδιαστεί με το πιστοποιητικό αυτό, δύναται να επιδώσει ειδοποίηση στους άλλους συγκύριους στην Κύπρο μαζί με αντίγραφο του πιστοποιητικού αυτού πληροφορώντας αυτούς ότι, εκτός αν εντός τριάντα ημερών από την επίδοση δυνηθούν να συμφωνήσουν σε διευθέτηση με την οποία η ιδιοκτησία θα εκχωρηθεί σε ένα πρόσωπο, αυτός θα ζητήσει από το Διευθυντή να θέσει την ιδιοκτησία προς πώληση με πλειστηριασμό · και ο Διευθυντής, με την απόδειξη της επίδοσης αυτής και αφού ικανοποιηθεί ότι δεν συμφωνήθηκε καμιά διευθέτηση όπως προνοείται πιο πάνω, δύναται, κατά τη διακριτική του εξουσία και χωρίς οποιαδήποτε περαιτέρω ειδοποίηση και ανεξάρτητα της απουσίας από την Κύπρο οποιουδήποτε συγκύριου να προχωρήσει στην πώληση της ιδιοκτησίας με πλειστηριασμό, και να διανέμει το προϊόν, αφού αφαιρέσει τις δαπάνες της πώλησης αυτής, μεταξύ των προσώπων που δικαιούνται σε αυτό συμφώνα με τα αντίστοιχα δικαιώματα αυτών πάνω στην ιδιοκτησία:
(2) Όταν ακίνητη ιδιοκτησία, η αξία της οποίας είναι μικρότερη των χιλίων ευρώ, κατέχεται κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, αλλά δεν δύναται να γίνει κανένας διαχωρισμός αυτής σε δύο τουλάχιστον τεμάχια από τα οποία να προκύπτει τεμάχιο με ελάχιστη έκταση αυτή που αναλογεί σε έναν τουλάχιστο συγκύριο χωρίς παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27, ο Διευθυντής δύναται να φροντίσει ώστε να αναρτηθεί ειδοποίηση ότι, εκτός, αν ο Διευθυντής πληροφορηθεί από τους κυρίους της αναφερόμενης ιδιοκτησίας εντός τριάντα ημερών απο την ανάρτηση της ειδοποίησης αυτής ότι αυτοί συμφώνησαν σε διευθέτηση με την οποία η ιδιοκτησία θα παραχωρηθεί σε ένα πρόσωπο ή θα διαιρεθεί με τρόπο που δεν παραβαίνει τις διατάξεις του άρθρου 27, ο Διευθυντής θα θέσει την ιδιοκτησία προς πώληση με πλειστηριασμό, και ο Διευθυντής αφού ικανοποιηθεί ότι δεν συμφωνήθηκε οποιαδήποτε διευθέτηση όπως προνοείται πιο πάνω, δύναται, κατά τη διακριτική του εξουσία και χωρίς περαιτέρω ειδοποίηση, να προχωρήσει στην πώληση της ιδιοκτησίας με πλειστηριασμό, και να διανέμει το προϊόν αφού αφαιρέσει τις δαπάνες της πώλησης αυτής, μεταξύ των προσώπων που δικαιούνται σε αυτό σύμφωνα με τα αντίστοιχα δικαιώματα αυτών επί της ιδιοκτησίας.
(3) Οι διατάξεις των εδαφίων (1) και (2) δεν εφαρμόζονται σε οποιαδήποτε ιδιοκτησία που κατέχεται κατ’ εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, όταν η ιδιοκτησία αυτή μαζί με άλλες ιδιοκτησίες κατέχονται κατ’ εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες από τους ίδιους συγκυρίους, εκτός εάν καταστεί αδύνατη η διαίρεση και η διανομή μεταξύ των συγκυρίων, όπως προβλέπεται στο άρθρο 29.
29.-(1) Όταν ακίνητη ιδιοκτησία κατέχεται κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, ο Διευθυντής δύναται νόμιμα με αίτηση οποιουδήποτε από τους συγκύριους, να φροντίσει ώστε να διενεργηθεί διαχωρισμός της ιδιοκτησίας μεταξύ των διάφορων μερών που δικαιούνται σε αυτή και να εγγραφούν τα τεμάχια στα οποία διαχωρίζεται η ιδιοκτησία στο όνομα των προσώπων στα οποία αυτά αντίστοιχα παραχωρούνται.
(2) Όταν η ιδιοκτησία προς διαχωρισμό αποτελείται από διάφορα τεμάχια, η ολική αξία όλων των τεμαχίων αυτών λαμβάνεται ως η βάση του διαχωρισμού, και ο διαχωρισμός δύναται να διενεργηθεί είτε με το διαχωρισμό κάθε τεμαχίου ξεχωριστά ή με το διαχωρισμό των τεμαχίων ως συνόλου, όπως κατά τη γνώμη του Διευθυντή, ήθελε είναι προς το καλύτερο συμφέρον όλων των ενδιαφερόμενων προσώπων:
(3) Κατά τη διενέργεια διαχωρισμού δυνάμει των διατάξεων του άρθρου αυτού ο Διευθυντής, στην έκταση που αυτό είναι δυνατό, διανέμει την ιδιοκτησία σύμφωνα με τις επιθυμίες των διάφορων συγκυρίων, και αν οι συγκύριοι, αν και συμφωνούν διαφορετικά στο διαχωρισμό, δεν συμφωνούν ως προς το τεμάχιο ή τα τεμάχια που θα παραχωρηθούν σε καθένα από αυτούς, το ζήτημα τελικά λύεται από το Διευθυντή με κλήρο, και με τη συμπλήρωση της διανομής ο Διευθυντής δίνει σε όλα τα πρόσωπα που επηρεάζονται από αυτή γνωστοποίηση για το γεγονός αυτό.
(4) Όταν λόγω της φύσης της ιδιοκτησίας που θα διαχωριστεί ή του αριθμού των μερών που έχουν συμφέρον σε αυτή ή για οποιοδήποτε άλλο λόγο, φαίνεται στο Διευθυντή ότι δεν είναι πρακτικά δυνατό να παραχωρήσει τεμάχια αξίας ίσης με αυτή που αντιστοιχεί στις αντίστοιχες μερίδες των συγκυρίων, ο Διευθυντής δύναται να διατάξει όπως οι συγκύριοι εκείνοι οι οποίοι λαμβάνουν τεμάχια αξίας μεγαλύτερης από αυτή που αναλογεί σε αυτούς καταβάλουν σε όσους λαμβάνουν τεμάχια μικρότερης αξίας από αυτή που τους αναλογεί ή δεν λαμβάνουν τεμάχιο, τέτοια αποζημίωση ως ο Διευθυντής ήθελε αποφασίσει λαμβάνοντας υπόψη τις αντίστοιχες μερίδες αυτών και την αξία την οποία αποδίδει στα τεμάχια.
(5) Με την έκδοση διαταγής δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (4) ο Διευθυντής δίνει ειδοποίηση γι' αυτό σε όλα τα πρόσωπα που επηρεάζονται από το διαχωρισμό.
(6) Αν συγκύριος που διατάχτηκε να καταβάλει αποζημίωση σε άλλο συγκύριο δυνάμει των διατάξεων του άρθρου αυτού, παραλείψει να την καταβάλει εντός σαράντα δύο ημερών από την ημερομηνία της τελικής διαταγής, ο Διευθυντής δύναται να θέσει το τεμάχιο ή τα τεμάχια που παραχωρήθηκαν στο συγκύριο που τελεί σε παράλειψη προς πώληση με πλειστηριασμό και να καταβάλει την αποζημίωση αυτή από το προϊόν της πώλησης.
(7) Όταν διατάχτηκε η καταβολή αποζημίωσης από συγκύριο δυνάμει των διατάξεων του άρθρου αυτού, ο συγκύριος αυτός δεν δικαιούται να συναλλάσσεται αναφορικά με το τεμάχιο που παραχωρήθηκε σε αυτόν, πριν από την καταβολή της αποζημίωσης που διατάχτηκε παρά μόνο με τη συναίνεση του προσώπου προς το οποίο πρέπει να καταβληθεί η αποζημίωση.
(8) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του άρθρου 27(1), οι διατάξεις του εδαφίου (1) του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και για τον κάθετο διαχωρισμό οικοπέδου που προήλθε από διαίρεση γης η οποία έλαβε χώρα σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου καθώς και οποιασδήποτε οικοδομής που βρίσκεται σε τέτοιο οικόπεδο νοουμένου ότι ικανοποιούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:
(α) Ο διευθυντής ικανοποιείται ότι το κάθε χωριστό τεμάχιο που προκύπτει από το διαχωρισμό μπορεί κατάλληλα και άνετα να κατέχεται και καρπώνεται ως χωριστό και αυτοτελές τμήμα·
(β) αν η περίπτωση αφορά οικοδομή, ο συγκύριος ο οποίος ζητά το διαχωρισμό προσκομίζει πιστοποιητικό έγκρισης ή πιστοποιητικό έγκρισης με σημειώσεις ή πιστοποιητικό μη εξουσιοδοτημένων εργασιών που εκδίδεται σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Οδών και Οικοδομών Νόμου αναφορικά με το τμήμα της οικοδομής το οποίο ο ίδιος κατέχει και καρπώνεται · και
(γ) κανένας από τους συγκύριους του οικοπέδου δεν έχει προηγουμένως εγγραφεί ως ιδιοκτήτης άλλου οικοπέδου που διαχωρίστηκε βάσει των διατάξεων του εδαφίου αυτού (εκτός αν η κυριότητα αποκτήθηκε ένεκα κληρονομικής διαδοχής ή δωρεάς συζύγου προς σύζυγο ή δωρεάς από άλλο συγγενή εξ αίματος μέχρι τρίτου βαθμού).
(9) Αίτηση για διαχωρισμό δυνάμει του παρόντος άρθρου, η οποία αφορά περιπτώσεις για τις οποίες εφαρμόζονται οι διατάξεις της παραγράφου (α) του εδαφίου (1) του άρθρου 27, δύναται να κατατεθεί από συγκύριο ή συγκυρίους ο οποίος ή οι οποίοι είναι εγγεγραμμένος ή εγγεγραμμένοι ιδιοκτήτες του είκοσι πέντε τοις εκατό (25%) τουλάχιστο της ακίνητης ιδιοκτησίας και ο Διευθυντής προωθεί τη διαδικασία του διαχωρισμού, τηρουμένων των διατάξεων των εδαφίων (1) έως (7) του παρόντος άρθρου, σύμφωνα με το προκαταρκτικό χωρομετρικό σχέδιο και εν συνεχεία με την πολεοδομική άδεια διαίρεσης και τη σχετική άδεια διαχωρισμού δυνάμει των διατάξεων του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου:
(10) Το Υπουργικό Συμβούλιο εκδίδει Κανονισμούς για τη ρύθμιση οποιουδήποτε θέματος το οποίο χρήζει καθορισμού για την καλύτερη εφαρμογή του παρόντος άρθρου και ειδικότερα για τον καθορισμό της διαδικασίας που ακολουθείται για σκοπούς εφαρμογής των διατάξεων αυτού.
30.-(1) Όταν οποιοδήποτε δέντρο, αμπέλι, οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα τυγχάνει κυριότητας από πρόσωπο άλλο από τον κύριο της γης πάνω στην οποία αυτό στέκει, ο Διευθυντής δύναται με αίτηση οποιουδήποτε προσώπου που έχει συμφέρον πάνω στη γη, δέντρο, αμπέλι, οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα, να επιφέρει αναπροσαρμογή των συμφερόντων των μερών πάνω σε αυτά, ούτως ώστε να εξασφαλίσει ότι σε καμιά περίπτωση δέντρο, αμπέλι, οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα θα τυγχάνει κυριότητας από πρόσωπο άλλο από τον κύριο της γης πάνω στην οποία αυτό στέκει.
(2) Κατά τη διενέργεια της αναπροσαρμογής αυτής, όταν μερίδα την οποία θα εδικαιούτο οποιοδήποτε πρόσωπο είναι τόσο μικρή ώστε να μη δύναται να παραχωρηθεί τεμάχιο σε αυτό, χωρίς παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27, ο Διευθυντής δύναται να διατάξει όπως η μερίδα αυτού παραχωρηθεί σε οποιοδήποτε άλλο κύριο γης, δέντρων, αμπελιών οικοδομών ή άλλων κατασκευασμάτων ή οικοδομημάτων αναφορικά με τα οποία διενεργείται η αναπροσαρμογή με πληρωμή τέτοιας αποζημίωσης στο πρόσωπο του οποίου η μερίδα παραχωρείται με τον τρόπο αυτό, ως ο Διευθυντής ήθελε αποφασίσει.
(3) Με την έκδοση διαταγής δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (2) ο Διευθυντής δίνει ειδοποίηση γι' αυτή σε όλα τα πρόσωπα που επηρεάζονται από την αναπροσαρμογή και μετά από αυτά οι πρόνοιες των εδαφίων (6) και (7) του άρθρου 29 εφαρμόζονται τηρουμένων των αναλογιών στο άρθρο αυτό όπως αυτές εφαρμόζονται στο αναφερόμενο άρθρο.
(4) (α)Οι διατάξεις των προηγουμένων εδαφίων του παρόντος άρθρου τυγχάνουν εφαρμογής, τηρουμένων των αναλογιών, και στις περιπτώσεις όπου ακίνητη ιδιοκτησία, η οποία είναι φρέαρ ή μικρής έκτασης τεμάχιο γης επί του οποίου υπάρχει φρέαρ ή οποιοδήποτε άλλο μικρής έκτασης τεμάχιο γης, περιλαμβανομένων αυλακιών ή δεξαμενών μεταφοράς ή αποθήκευσης ύδατος, βρίσκεται σε τέτοια θέση μέσα στα όρια μεγαλύτερης έκτασης ακίνητης ιδιοκτησίας ώστε, κατά την κρίση του Διευθυντή, να εμποδίζεται η ανάπτυξη της ειρημένης μεγαλύτερης έκτασης ακίνητης ιδιοκτησίας, νοουμένου ότι συντρέχει μια οποιαδήποτε από τις ακόλουθες προϋποθέσεις:
(i) το συγκεκριμένο φρέαρ έχει στερέψει από πενταετίας τουλάχιστον, ή
(ii) το συγκεκριμένο φρέαρ ή το μικρής έκτασης τεμάχιο γης επί του οποίου υπάρχει το φρέαρ βρίσκεται σε περιοχή ανάπτυξης, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου ή του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου, και η επιτρεπόμενη χρήση του ύδατος αυτού είναι μόνο για σκοπούς άρδευσης ακίνητης ιδιοκτησίας που βρίσκεται σε περιοχή ανάπτυξης, ή
(iii) το συγκεκριμένο μικρής έκτασης τεμάχιο γης, περιλαμβανομένων αυλακιών ή δεξαμενών που έπαυσαν να χρησιμοποιούνται για τη μεταφορά ή αποθήκευση ύδατος από πενταετίας, βρίσκεται μέσα σε περιοχή ανάπτυξης, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου ή του περί Ρυθμίσεως Οδών και Οικοδομών Νόμου.
(β) Για σκοπούς του παρόντος εδαφίου ο όρος «μικρής έκτασης τεμάχιο γης» σημαίνει τεμάχιο γης το οποίο σύμφωνα με την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία δεν μπορεί να οικοδομηθεί ή, αν μπορεί να οικοδομηθεί, η έκταση της οικοδομής αυτής δεν μπορεί να υπερβαίνει τα 60 τετραγωνικά μέτρα.
(5) Κατά τη διενέργεια αναπροσαρμογής στις περιπτώσεις που αναφέρονται στο εδάφιο (4), ο Διευθυντής, στην έκταση που αυτό είναι δυνατό, προβαίνει σε αναπροσαρμογή συμφερόντων σύμφωνα με τις επιθυμίες των ιδιοκτητών και, όπου αυτό είναι δυνατό, αναδιανέμει αυτά κατά τρόπο που να μην εμποδίζεται η ανάπτυξη οποιασδήποτε ιδιοκτησίας, ανεξάρτητα αν με την ενέργεια αυτή οποιαδήποτε ιδιοκτησία διαχωρίζεται σε μικρότερα τεμάχια γης κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου 27 ή οποιουδήποτε άλλου νόμου.
31. Όταν ακίνητη ιδιοκτησία ή μερίδα αυτής πάνω στην οποία εφαρμόζεται το άρθρο 29 ή 30 υπόκειται σε εμπράγματο βάρος δυνάμει των διατάξεων οποιουδήποτε εκάστοτε σε ισχύ νόμου, ο Διευθυντής δύναται νόμιμα να προχωρήσει στο διαχωρισμό ή την αναπροσαρμογή της ιδιοκτησίας αυτής σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου που εφαρμόζεται πάνω σε αυτή και να καταστήσει το εμπράγματο αυτό βάρος, εμπράγματο βάρος πάνω στο τμήμα της ιδιοκτησίας που παραχωρείται στο πρόσωπο εναντίον του οποίου το εμπράγματο βάρος επενεργεί:
Νοείται ότι κάθε αποζημίωση που καταβάλλεται δυνάμει του άρθρου 29 ή 30 καταβάλλεται στο πρόσωπο προς όφελος του οποίου επενεργεί το εμπράγματο βάρος.
32. Κανένας διαχωρισμός ή αναπροσαρμογή δεν διενεργείται δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 29 ή 30 εκτός αν ο Διευθυντής δώσει γι' αυτό προηγούμενη ειδοποίηση τριάντα ημερών σε όλα τα μέρη που επηρεάζονται με αυτόν, και αν μετά την ειδοποίηση αυτή, πρόσωπο στο οποίο δόθηκε η ειδοποίηση αυτή παραλείψει να εμφανιστεί, ο Διευθυντής δύναται να προχωρήσει σε ενέργειες στην απουσία του.
33.-(1) Όταν πάνω σε οποιαδήποτε γη υπάρχουν δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα που ανήκουν σε πρόσωπο άλλο από τον κύριο της γης, και ο Διευθυντής θεωρεί αδύνατη τη διενέργεια αναπροσαρμογής δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 30, ισχύουν οι ακόλουθες διατάξεις, δηλαδή-
(α) ο κύριος της γης αυτής δύναται, αν αυτή είναι εγγεγραμμένη στο όνομα του, και αν η υπολογιζόμενη αξία της γης αυτής ή η υπολογιζόμενη συνολική αξία της γης αυτής και οποιωνδήποτε δέντρων, αμπελιών, οικοδομών ή άλλων κατασκευασμάτων ή οικοδομημάτων πάνω σε αυτή που ανήκουν στον κύριο της γης είναι μεγαλύτερη της υπολογιζόμενης αξίας των δέντρων, αμπελιών, οικοδομών ή άλλων οικοδομημάτων που ανήκουν στο άλλο πρόσωπο, να αποκτήσει αυτά αναγκαστικά με την καταβολή στον κύριο τους της αξίας αυτών:
Νοείται ότι όταν η γη τυγχάνει κυριότητας κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες το δικαίωμα που χορηγείται με το παρόν δεν ασκείται εκτός από όλους τους συγκύριους οι οποίοι ενεργούν από κοινού, και τότε μόνο υπό τον όρο ότι καθένας από αυτούς θα λάβει την ίδια μερίδα πάνω στα δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα που αποκτούνται δυνάμει του παρόντος με εκείνη η οποία του ανήκει κατά κυριότητα επί της γης:
Νοείται επίσης ότι όταν πάνω σε γη υπάρχουν δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα που τυγχάνουν κυριότητας ξεχωριστά, το δικαίωμα που χορήγειται με το παρόν στον κύριο της γης δύναται να ασκηθεί από αυτόν σε σχέση με όλα τα δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα τα οποία ανήκουν σε ένα ή περισσότερους κυρίους:
(β) ο κύριος των δέντρων αυτών, αμπελιών, οικοδομών ή άλλων κατασκευασμάτων ή οικοδομημάτων δύναται, αν αυτά είναι εγγεγραμμένα στο όνομα του και αν η υπολογιζόμενη αξία των δέντρων αυτών, αμπελιών, οικοδομών ή άλλων κατασκευασμάτων ή οικοδομημάτων είναι μεγαλύτερη από την υπολογιζόμενη αξία της γης ή από την υπολογιζόμενη συνολική αξία της γης και από οποιαδήποτε δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα πάνω σε αυτή τα οποία ανήκουν στον κύριο της γης, να αποκτήσει τη γη αναγκαστικά με την καταβολή στον κύριο αυτής της αξίας της:
Νοείται ότι όταν οποιαδήποτε τέτοια δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα τυγχάνουν κυριότητας κατ' εξ αδιαιρέτου ιδανικές μερίδες, το δικαίωμα που χορηγείται με το παρόν δεν ασκείται εκτός από όλους του συγκύριους οι οποίοι ενεργούν από κοινού, και τότε μόνο υπό τον όρο ότι καθένας από αυτούς θα λάβει την ίδια μερίδα επί της γης η οποία αποκτάται δυνάμει του παρόντος με εκείνη η οποία του ανήκει κατά κυριότητα πάνω στα δέντρα αυτά, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα:
Νοείται επίσης ότι, όταν λόγω του ότι δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα τα οποία υπάρχουν σε οποιαδήποτε γη τυγχάνουν κυριότητας ξεχωριστά, δύο ή περισσότερα πρόσωπα επιδιώκουν να αποκτήσουν τη γη αυτή ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλο, προτιμάται το πρόσωπο ή τα πρόσωπα του οποίου ή των οποίων τα δέντρα, αμπέλια οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα υπολογίζονται ότι είναι μεγαλύτερης αξίας ή τα δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα τα οποία ανήκουν σε άλλο πρόσωπο ή πρόσωπα που επιδιώκουν να την αποκτήσουν και, όταν δέντρα, αμπέλια, οικοδομές ή άλλα κατασκευάσματα ή οικοδομήματα τα οποία ανήκουν σε άλλο πρόσωπο ή πρόσωπα που επιδιώκουν να αποκτήσουν την ίδια γη, υπολογίζονται ότι είναι ίσης αξίας, η γη αποκτάται από αυτούς κατά ίσες μερίδες.
(2) Για τους σκοπούς του άρθρου αυτού η αξία ιδιοκτησίας η οποία πρέπει να υπολογιστεί, υπολογίζεται από το Διευθυντή με τη βοήθεια του κοινοτάρχη του χωριού ή της ενορίας στην οποία βρίσκεται η ιδιοκτησία ή του αντιπροσώπου αυτού, ή όταν τα ενδιαφερόμενα μέρη ανήκουν σε διάφορες κοινότητες καθεμιά από τις οποίες έχει το δικό της κοινοτάρχη, με τη βοήθεια και των δύο κοινοταρχών ή των αντιπροσώπων τους:
Νοείται ότι ο υπολογισμός που γίνεται από το Διευθυντή είναι έγκυρος για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, ακόμα κι αν οποιοσδήποτε τέτοιος κοινοτάρχης ή αντιπρόσωπος του παραλείψει να βοηθήσει στη διενέργεια του υπολογισμού.
(3) Με τη διενέργεια του υπολογισμού δυνάμει των διατάξεων του εδαφίου (2) ο Διευθυντής δίνει ειδοποίηση γι' αυτό σε όλα τα πρόσωπα που επηρεάζονται από αυτόν.
(4) Οι διαδικασίες δυνάμει του άρθρου αυτού πρέπει να συμφωνούν με τους Κανονισμούς που περιέχονται στον Πρώτο Πίνακα, οι οποίοι δύνανται εκάστοτε να τροποποιούνται από το Υπουργικό Συμβούλιο.
33Α. Όταν μέσα στα όρια οποιασδήποτε ακίνητης ιδιοκτησίας, υπό τις ίδιες ακριβώς προϋποθέσεις και τους ίδιους όρους που αναφέρονται στο εδάφιο (4) του άρθρου 30, υπάρχει φρέαρ ή μικρής έκτασης τεμάχιο γης επί του οποίου υπάρχει φρέαρ ή οποιοδήποτε άλλο μικρής έκτασης τεμάχιο γης, περιλαμβανομένων αυλακιών ή δεξαμενών για μεταφορά ή αποθήκευση ύδατος, το οποίο ανήκει σε πρόσωπο άλλο από τον ιδιοκτήτη της ειρημένης ιδιοκτησίας και ο Διευθυντής θεωρεί αδύνατη τη διενέργεια αναπροσαρμογής δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 30, τότε τυγχάνουν εφαρμογής, τηρουμένων των αναλογιών, οι διατάξεις του άρθρου 33.
34. Όταν ακίνητη ιδιοκτησία, που αποτελείται από πέραν της μίας εγγραφής, διαχωρίστηκε από τους εγγεγραμμένους ιδιοκτήτες, ο Διευθυντής δύναται, με αίτηση για εγγραφή της ιδιοκτησίας που διαχωρίστηκε με τον τρόπο αυτό, να διατάξει όπως η εγγραφή της ιδιοκτησίας πραγματοποιηθεί σύμφωνα με τους όρους του διαχωρισμού, εάν αυτοί δεν παραβαίνουν τις διατάξεις του άρθρου 27, και με βάση την αξία που αντιστοιχεί στο συμφέρον κάθε εγγεγραμμένου κυρίου, το οποίο είχε πριν από το διαχωρισμό:
35. Κάθε πώληση που διενεργείται δυνάμει του Μέρους αυτού, διενεργείται σύμφωνα με τις διατάξεις οποιουδήποτε νόμου που αφορά πωλήσεις με δημόσιο πλειστηριασμό και τον εκάστοτε σε ισχύ περί Πωλήσεως Διαδικαστικό Κανονισμό:
Νοείται ότι ο Διευθυντής δύναται να καθορίσει το μέγιστο αριθμό προσώπων στα οποία εφόσον ενεργούν από κοινού δύναται να επιτραπεί να πλειοδοτούν σε πλειστηριασμό για ιδιοκτησία που τίθεται προς πώληση δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 28 του Νόμου αυτού.
36.-(1) Ακίνητη ιδιοκτησία η οποία βρίσκεται εντός των περιοχών που καθορίζονται, για τους σκοπούς του άρθρου αυτού, πάνω στο χωρομετρικό χάρτη που είναι υπογραμμένος από το Διευθυντή και κατατεθειμένος στο Επαρχιακό Κτηματολογικό Γραφείο πριν από την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού και η οποία είναι εγγεγραμμένη στο όνομα προσώπου που πρεσβεύει τη Μουσουλμανική πίστη δύναται, με έγκυρη πράξη αφιερώματος, να καταστεί Βάκουφ (Vakf).
(2) Ακίνητη ιδιοκτησία η οποία βρίσκεται εκτός των περιοχών που αναφέρονται στο εδάφιο (1) και είναι εγγεγραμμένη στο όνομα προσώπου που πρεσβεύει τη Μουσουλμανική πίστη, και η οποία προς ικανοποίηση του Διευθυντή, είναι επαρκώς φυτεμένη με δέντρα ή αμπέλια ή είναι καλυμμένη με οικοδομές δύναται, με έγκυρη πράξη αφιερώματος, να καταστεί Βάκουφ (Vakf):
Νοείται ότι πρέπει να καταβάλλεται από τον κύριο στις προσόδους της Δημοκρατίας τέλος ίσο με το ένα τέταρτο της εγγεγραμμένης αξίας της ιδιοκτησίας αυτής, και ότι καμιά τέτοια ιδιοκτησία δεν καθίσταται Βάκουφ (Vakf) μέχρις ότου καταβληθεί το τέλος αυτό.
37. Όταν ακίνητη ιδιοκτησία καθίσταται Βάκουφ (Vakf) μετά την έναρξη της ισχύος του Νόμου αυτού, η ιδιοκτησία αυτή εγγράφεται στο όνομα του προσώπου που εκάστοτε δικαιούται να είναι ο εμπιστευματοδόχος (trustee) αυτής δυνάμει της πράξης αφιερώματος.
38. Όταν δέντρο, αμπέλι, οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα που κατέχεται ως Βάκουφ (Vakf) βρίσκεται σε γη που δεν είναι Βάκουφ (Vakf), ή αντίστροφα, ο Διευθυντής δύναται, με αίτηση προσώπου που έχει συμφέρον πάνω στη γη, δέντρο, αμπέλι, οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα, να επιφέρει αναπροσαρμογή των συμφερόντων των μερών ώστε να εξασφαλίσει ότι σε καμιά περίπτωση δέντρο, αμπέλι οικοδομή ή άλλο κατασκεύασμα ή οικοδόμημα δεν θα κατέχεται ως Βάκουφ (Vakf) ανεξάρτητα από τη γη, ή αντίστροφα, και με την πραγματοποίηση της αναπροσαρμογής αυτής εφαρμόζονται οι διατάξεις του άρθρου 30 στην έκταση που αυτό είναι δυνατό.