Ο περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμος του 1997 (100(I)/1997)

1. Ο περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμος του 1997 και ο περί Προστασίας της Μητρότητας (Τροποποιητικός) Νόμος του 2000 θα αναφέρονται μαζί ως οι περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμοι του 1997 και 2000.

2.Στον παρόντα Νόμο, εκτός αν από το κείμενο προκύπτει διαφορετική έννοια οι όροι “εργοδότης”, “μισθωτή” και “τοκετός” έχουν την έννοια που αποδίδεται σε αυτούς από το άρθρο 2 των περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμων 1980 έως 1997.

“παρένθετη μητέρα” είναι η μισθωτή γυναίκα που κυοφορεί και γεννά (φέρουσα ή κυοφόρος), ύστερα από εξωσωματική γονιμοποίηση και μεταφορά εμβρύων, με χρήση γενετικού υλικού ξένου προς την ίδια, για λογαριασμό ενός ζευγαριού, το οποίο επιθυμεί να αποκτήσει παιδί αλλά αδυνατεί για ιατρικούς λόγους, σύμφωνα με τις διατάξεις του περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου∙

“Υπουργός” σημαίνει τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων.

3.-(1) Μισθωτή η οποία παρουσιάζει πιστοποιητικό εγγεγραμμένου ιατρού, ότι αναμένει τοκετό σε εβδομάδα που καθορίζεται στο πιστοποιητικό έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας:

Νοείται ότι μισθωτή η οποία έκανε χρήση παρένθετης μητρότητας για την απόκτηση τέκνου, εφόσον παρουσιάζει διάταγμα δικαστηρίου για απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητρότητας, δυνάμει των διατάξεων του περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου, καθώς και ιατρική βεβαίωση από εγγεγραμμένο ιατρό για την έναρξη της εγκυμοσύνης, δικαιούται σε άδεια μητρότητας δυνάμει των διατάξεων του άρθρου 3Α.

(2) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (5) μισθωτή έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας είκοσι δύο (22) συναπτών εβδομάδων, από τις οποίες οι έντεκα λαμβάνονται υποχρεωτικά στην περίοδο η οποία αρχίζει δύο εβδομάδες πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού:

Νοείται ότι, σε περίπτωση τρίτου και μεταγενέστερων αυτού τοκετών, η περίοδος άδειας μητρότητας επεκτείνεται στις είκοσι έξι (26) συναπτές εβδομάδες.

(2Α) (α) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του εδαφίου (2), η παρένθετη μητέρα έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας δεκατεσσάρων (14) συναπτών εβδομάδων, οι οποίες λαμβάνονται υποχρεωτικά από τη δεύτερη εβδομάδα πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού.

(β) Εάν ο τοκετός δεν επισυμβεί μέσα στην εβδομάδα κατά την οποία αναμένεται, η πριν από τον τοκετό περίοδος άδειας μητρότητας παρατείνεται κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της εβδομάδας του αναμενόμενου τοκετού και της εβδομάδας στην οποία επισυμβαίνει ο τοκετός, χωρίς επηρεασμό της εκτάσεως της περιόδου των οκτώ (8) εβδομάδων οι οποίες λαμβάνονται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό.

(γ) Εάν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από την αρχικά αναμενόμενη εβδομάδα τοκετού, το υπόλοιπο της άδειας μητρότητας παρέχεται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλίζεται χρόνος συνολικής διάρκειας άδειας δεκατεσσάρων (14) εβδομάδων.

(3) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις του εδαφίου (1), η μισθωτή έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας συνολικής διάρκειας είκοσι (20) συναπτών εβδομάδων ευθύς αμέσως μετά την ανάληψη φροντίδας παιδιού, κάτω των δώδεκα ετών, για σκοπούς υιοθεσίας, εφόσον έχει γνωστοποιήσει την πρόθεση της για ανάληψη παιδιού στις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, με βάση τον περί Υιοθεσίας Νόμο του 1995 ή εφόσον έχει συντελεστεί υιοθεσία με βάση τον περί Σύμβασης για την Προστασία των Παιδιών και για τη Συνεργασία Αναφορικά με Διακρατική Υιοθεσία (Κυρωτικό) Νόμο του 1994. Το δικαίωμα αυτό παρέχεται στη μισθωτή νοουμένου ότι θα γνωστοποιήσει γραπτώς στον εργοδότη της την πρόθεση της να υιοθετήσει παιδί και την ημερομηνία που θα αναλάβει το παιδί, τουλάχιστον 6 εβδομάδες προηγουμένως:

Νοείται ότι, σε περίπτωση που η ειδοποίηση του εργοδότη για την ημερομηνία που θα αναλάβει το παιδί όπως αναφέρεται πιο πάνω είναι πρακτικά αδύνατη, η μισθωτή ενημερώνει τον εργοδότη της το συντομότερο δυνατό και προσκομίζει σχετική βεβαίωση από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας ότι, η ενημέρωση δεν μπορούσε να είχε γίνει προηγουμένως:

Νοείται περαιτέρω ότι, σε περίπτωση που η υιοθεσία αφορά την απόκτηση τρίτου και μεταγενέστερων αυτού τέκνων, η περίοδος άδειας μητρότητας επεκτείνεται στις είκοσι τέσσερις (24) συναπτές εβδομάδες.

(3Α) Ανεξάρτητα από τις διατάξεις των εδαφίων (1), (2) και (3),  σε περίπτωση τοκετού που απολήγει στη γέννηση περισσότερων του ενός τέκνου, το δικαίωμα σε άδεια μητρότητας επεκτείνεται κατά τέσσερις (4) εβδομάδες για κάθε τέκνο πέραν του ενός (1) από τον ίδιο τοκετό.

(4) Κατά τη διάρκεια της άδειας μητρότητας η μισθωτή λαμβάνει επίδομα μητρότητας στην έκταση και υπό τους όρους και προϋποθέσεις που εκάστοτε προβλέπει ο περί Κοινωνικών Ασφαλίσεων Νόμος.

(5) Αν ο τοκετός δεν επισυμβεί μέσα στην εβδομάδα κατά την οποία αναμένεται, η πριν από τον τοκετό περίοδος άδειας μητρότητας παρατείνεται κατά το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί μεταξύ της εβδομάδας του αναμενόμενου τοκετού και της εβδομάδας στην οποία επισυμβαίνει ο τοκετός, χωρίς επηρεασμό της εκτάσεως της περιόδου των οκτώ εβδομάδων που λαμβάνονται υποχρεωτικά μετά τον τοκετό. Αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο προγενέστερο από την αρχικά αναμενόμενη εβδομάδα τοκετού, το υπόλοιπο της άδειας μητρότητας παρέχεται μετά τον τοκετό, ώστε να εξασφαλίζεται χρόνος συνολικής άδειας των είκοσι δύο (22) εβδομάδων ή των είκοσι έξι (26) εβδομάδων, ανάλογα με την περίπτωση επεκτεινόμενης κατά τέσσερις (4) εβδομάδες για κάθε τέκνο πέραν του ενός (1) από τον ίδιο τοκετό.

(5Α) Σε περίπτωση που, αμέσως μετά τον τοκετό, το βρέφος νοσηλεύεται-

(α) σε θερμοκοιτίδα λόγω πρόωρου τοκετού, ή

(β) λόγω άλλου προβλήματος υγείας,

παραχωρείται επιπρόσθετη άδεια μητρότητας μιας (1) εβδομάδας για κάθε εικοσιμία (21) ημέρες που το βρέφος χρειάστηκε να νοσηλευτεί, νοουμένου ότι, η δικαιούχος προσκομίσει πιστοποιητικό από εγγεγραμμένο ιατρό κατάλληλης ειδικότητας, και πιστοποιητικό από το νοσηλευτικό ίδρυμα, στο οποίο νοσηλεύτηκε το βρέφος:

Νοείται ότι, αν η νοσηλεία μετά την πάροδο των πρώτων εικοσιμίας (21) ημερών, διαρκέσει για περίοδο μικρότερη των εικοσιμίας (21) ημερών, τότε όποτε οι ημέρες νοσηλείας υπερβαίνουν το πενήντα τοις εκατό (50%) των εικοσιμίας (21) ημερών, παραχωρείται η επιπρόσθετη εβδομάδα άδειας μητρότητας:

Νοείται περαιτέρω ότι, εάν η νοσηλεία συνεχιστεί μετά την πάροδο των εξήντα τριών (63) ημερών, παραχωρείται επιπρόσθετη εβδομάδα άδεια μητρότητας για κάθε επιπλέον δεκατέσσερις (14) ημέρες νοσηλείας:

Νοείται έτι περαιτέρω ότι, η επέκταση της άδειας μητρότητας παραχωρείται για περίοδο συνεχόμενη με την περίοδο των είκοσι δύο (22) εβδομάδων ή των είκοσι έξι (26) εβδομάδων, ανάλογα με την περίπτωση, αυξανόμενη κατά τέσσερις (4) εβδομάδες για κάθε τέκνο πέραν του ενός από τον ίδιο τοκετό και δεν υπερβαίνει τη μέγιστη περίοδο των οκτώ (8) εβδομάδων.

(6) Το δυνάμει του παρόντος άρθρου παρεχόμενο δικαίωμα σε άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει τυχόν ευρύτερα δικαιώματα τα οποία παρέχονται σε μισθωτή δυνάμει συλλογικής ή ιδιωτικής συμβάσεως.

3Α.-(1) Τηρουμένων των διατάξεων του εδαφίου (2) του παρόντος άρθρου και του άρθρου 3Β, οι διατάξεις του παρόντος Νόμου εφαρμόζονται και στην περίπτωση μισθωτής που αποκτά παιδί μέσω παρένθετης μητρότητας, δυνάμει των διατάξεων του περί της Εφαρμογής της Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου.

(2) Ειδικότερα, σε περίπτωση απόκτησης παιδιού μέσω παρένθετης μητρότητας εφαρμόζονται οι ακόλουθες διατάξεις του παρόντος Νόμου:

(α) Των εδαφίων (1), (2), (3Α), (4), (5Α) και (6) του άρθρου 3:

Νοείται ότι η άδεια μητρότητας είκοσι δύο (22) εβδομάδων ή είκοσι έξι (26) εβδομάδων, ανάλογα με την περίπτωση που προβλέπεται στο εδάφιο (2) του άρθρου 3, στην περίπτωση της μητέρας που κάνει χρήση παρένθετης μητρότητας, ξεκινά δύο (2) εβδομάδες πριν από την εβδομάδα του αναμενόμενου τοκετού ή την εβδομάδα του τοκετού, κατ’ επιλογή της ιδίας∙

(β) του εδαφίου (1) του άρθρου 4:

Νοείται ότι η απαγόρευση τερματισμού απασχόλησης που προβλέπεται στις διατάξεις του εδαφίου (1) του άρθρου 4 ισχύει νοουμένου ότι η μισθωτή παρουσιάσει στον εργοδότη της διάταγμα δικαστηρίου για απόκτηση παιδιού μέσω παρένθετης μητρότητας, δυνάμει των διατάξεων του περί της Εφαρμογής της Ιατρικών Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής Νόμου, καθώς και ιατρική βεβαίωση από εγγεγραμμένο ιατρό για την έναρξη της εγκυμοσύνης∙ και

(γ) των άρθρων 4Β, 5, 5Α και 7.

3Β.-(1) Τα εδάφια (3Α) και (5Α) του άρθρου 3 του παρόντος Νόμου δεν εφαρμόζονται στην περίπτωση της παρένθετης μητέρας.

4.-(1)(α) Με την επιφύλαξη των διατάξεων του άρθρου 4Β, μισθωτή, η οποία ενημερώνει γραπτώς τον εργοδότη της ότι βρίσκεται σε κατάσταση εγκυμοσύνης, προστατεύεται από απόλυση για περίοδο εκτεινόμενη από την αρχή της εγκυμοσύνης της μέχρι και πέντε μήνες μετά το πέρας της άδειας μητρότητας.

(β) Κατά την αναφερόμενη στην παράγραφο (α) περίοδο, απαγορεύεται σε εργοδότη:

(i) να δίδει προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης ή προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης η οποία εκπνέει κατά την υπό αναφορά περίοδο,

(ii) να τερματίζει απασχόληση, ή

(iii) να προβαίνει σε ενέργειες με στόχο την οριστική αντικατάσταση της μισθωτής.

(2) Ο εργοδότης δύναται να ζητήσει, εφόσον το κρίνει αναγκαίο, την παρουσίαση πιστοποιητικού εγγεγραμμένου ιατρού κατάλληλης ειδικότητας, στο οποίο να αναγράφεται η ημερομηνία αναμενόμενου τοκετού της μισθωτής.

(3) Τερματισμός απασχόλησης ή προειδοποίηση για τερματισμό απασχόλησης μισθωτής ανακαλείται, ανεξάρτητα από το αν ο εργοδότης γνώριζε ότι η μισθωτή βρισκόταν σε κατάσταση εγκυμοσύνης, εφόσον η μισθωτή γνωστοποιήσει σε αυτόν την εγκυμοσύνη της με πιστοποιητικό εγγεγραμμένου ιατρού εντός πέντε εργάσιμων ημερών από την ημέρα που λαμβάνει γνώση για την απόλυση ή την πρόθεση απόλυσης.

4Α. Από τη στιγμή που η μισθωτή θα παρουσιάσει στον εργοδότη της βεβαίωση των Υπηρεσιών Κοινωνικής Ευημερίας ότι προτίθεται να αναλάβει τη φροντίδα παιδιού για σκοπούς υιοθεσίας με βάση τον περί Υιοθεσίας Νόμο ή με βάση τον περί της Σύμβασης για την Προστασία των Παιδιών και για τη Συνεργασία αναφορικά με Διακρατική Υιοθεσία (Κυρωτικό) Νόμο του 1994 και μέχρι την παρέλευση πέντε μηνών από το τέλος της περιόδου της άδειας μητρότητας, απαγορεύεται σε εργοδότη να τερματίσει την απασχόληση μισθωτής ή/και να δίδει προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης κατά τη διάρκεια της πιο πάνω αναφερόμενης περιόδου ή/και να δίδει προειδοποίηση τερματισμού απασχόλησης η οποία εκπνέει κατά τη διάρκεια της πιο πάνω αναφερόμενης περιόδου.

4Β.-(1) Οι διατάξεις των άρθρων 4 και 4Α δεν εφαρμόζονται σε περίπτωση που-

(α) η μισθωτή είναι ένοχη σοβαρού παραπτώματος ή συμπεριφοράς, η οποία δικαιολογεί τη ρήξη της σχέσης εργοδότησης,

(β) η σχετική επιχείρηση έπαυσε να λειτουργεί, και

(γ) η περίοδος διάρκειας της σύμβασης εργασίας έχει λήξει, εξαιρουμένων των περιπτώσεων στις οποίες η μη ανανέωση της σύμβασης εργασίας συνδέεται με την κατάσταση εγκυμοσύνης, τον τοκετό, τη γαλουχία ή με την άδεια μητρότητας της μισθωτής.

(2) Σε περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων του εδαφίου (1), ο εργοδότης, οφείλει να γνωστοποιεί γραπτώς στη μισθωτή τους λόγους του τερματισμού της απασχόλησης ή της προειδοποίησης για τερματισμό της απασχόλησης και να τους αιτιολογεί δεόντως.

5.-(1) Η γυναίκα για το θηλασμό ή/και τις αυξημένες φροντίδες που απαιτούνται για την ανατροφή του παιδιού της δικαιούται για χρονικό διάστημα εννέα μηνών από τον τοκετό ή από την ημέρα που αρχίζει η άδεια μητρότητας στην περίπτωση υιοθεσίας, είτε να διακόπτει την εργασία για μια ώρα είτε να προσέρχεται αργότερα είτε να αποχωρεί νωρίτερα κατά μια ώρα κάθε ημέρα:

Νοείται ότι η φυσική μητέρα χάνει το δικαίωμα αυτό από τη στιγμή που θετή μητέρα κάνει χρήση του ιδίου δικαιώματος, για το ίδιο παιδί, σύμφωνα με τις διατάξεις του εδαφίου (2) του άρθρου 3:

Νοείται περαιτέρω ότι η παρένθετη μητέρα χάνει το δικαίωμα που ορίζεται στο εδάφιο (1) του παρόντος άρθρου, αφού αυτό μεταφέρεται στη βιολογική μητέρα, η οποία έκανε χρήση παρένθετης μητρότητας για την απόκτηση τέκνου:

Νοείται έτι περαιτέρω ότι, γυναίκα που επιλέγει να διακόπτει την εργασία για μία ώρα δύναται κατά το χρόνο αυτό να θηλάζει, να αντλεί και να αποθηκεύει μητρικό γάλα και ο εργοδότης υποχρεούται να παρέχει σε αυτήν όλες τις απαραίτητες διευκολύνσεις δυνάμει των διατάξεων του περί της Προώθησης και της Προστασίας του Μητρικού Θηλασμού Νόμου και των δυνάμει αυτών εκδιδόμενων Κανονισμών.

(2) Ο χρόνος της μίας ώρας ημερήσιας διακοπής ή της βραδείας προσέλευσης ή πρόωρης αποχώρησης θεωρείται και αμείβεται ως χρόνος εργασίας.

5Α. Μισθωτή, η οποία έχει δικαίωμα σε άδεια μητρότητας σύμφωνα με το εδάφιο (1) του άρθρου 3 του παρόντος Νόμου, δικαιούται σε άδεια απουσίας από την εργασία της, χωρίς απώλεια αποδοχών, για να υποβληθεί σε εξετάσεις προγεννητικού ελέγχου, εφόσον αυτές πρέπει να γίνουν κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας και εφόσον τηρούνται οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

(α) Η μισθωτή δώσει έγκαιρη προειδοποίηση στον εργοδότη της∙ και

(β) η μισθωτή προσκομίσει σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό.

6. Η προστασία της ασφάλειας και υγείας των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργοδοτουμένων διασφαλίζεται με Κανονισμούς οι οποίοι εκδίδονται με βάση τους περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία Νόμους του 1996 έως 2002.

7.  Η άδεια μητρότητας δεν επηρεάζει δυσμενώς την αρχαιότητα της μισθωτής ή το δικαίωμα της σε προαγωγή ή την επάνοδό της στην εργασία την οποία ασκούσε πριν από την άδεια μητρότητας ή σε άλλης παρόμοιας φύσεως εργασία με το ίδιο ύψος αποδοχών ή αποδοχές και ωφελήματα που σχετίζονται με την εργασία, εξαιρουμένων προμηθειών που υπολογίζονται αποκλειστικά με βάση την ποσότητα ή/και αξία της παραχθείσας εργασίας.

7Α. Επιφυλασσομένης της αποκλειστικής δικαιοδοσίας του Ανωτάτου Δικαστηρίου δυνάμει του Άρθρου 146 του Συντάγματος, αρμοδιότητα για την εκδίκαση των εργατικών διαφορών και λοιπών διαφορών ιδιωτικού δικαίου που αναφύονται εξ’ αφορμής της εφαρμογής του παρόντος Νόμου έχει το Δικαστήριο Εργατικών Διαφορών.

8. Ο Υπουργός δύναται να ορίσει λειτουργό του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ως υπεύθυνο για την εφαρμογή του παρόντος Νόμου και επιθεωρητές για τη διεξαγωγή των αναγκαίων επιθεωρήσεων.

9. Εργοδότης ο οποίος παραβαίνει τις υποχρεώσεις του δυνάμει των άρθρων 3, 3Α, 4, 4Α, 4Β(1)(γ), 5, 5Α ή 7 είναι ένοχος αδικήματος και υπόκειται, σε περίπτωση καταδίκης του, σε χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις επτά χιλιάδες ευρώ (€7.000):

Νοείται ότι σε περίπτωση δεύτερης καταδίκης του εργοδότη για παράβαση των υποχρεώσεων αυτού οι οποίες απορρέουν από τις διατάξεις του άρθρου 5 σε χρονικό διάστημα δύο (2) ετών, το εν λόγω αδίκημα επισύρει χρηματική ποινή που δεν υπερβαίνει τις οχτώ χιλιάδες ευρώ (€8.000).

9Α.-(1) Σε περίπτωση παραβάσεως του Νόμου, δεν έχουν εφαρμογή διατάξεις που θέτουν, ως προϋπόθεση της ευθύνης του παραβάτη ή/και του δικαιώματος για αποζημίωση ή άλλη θεραπεία, ένα ελάχιστο διάστημα απασχολήσεως ή ελάχιστο αριθμό ωρών εργασίας του εργοδοτούμενου, ούτε διατάξεις που θέτουν ανώτατο όριο αποζημιώσεως.

(2) Συμφωνία μεταξύ εργοδότη και εργοδοτούμενου με την οποία προβλέπεται προϋπόθεση ευθύνης ή ανώτατο όριο αποζημιώσεως, κατά παράβαση των διατάξεων του εδαφίου (1), είναι άκυρη.

10. Οι περί Προστασίας της Μητρότητας Νόμοι του 1987 έως 1994 καταργούνται.

11.  Οι διατάξεις του περί Προστασίας της Μητρότητας (Τροποποιητικού) Νόμου του 2015 τυγχάνουν εφαρμογής και σε σχέση με μισθωτή η οποία βρίσκεται σε άδεια μητρότητας κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του πιο πάνω Νόμου.

12. Οι διατάξεις του περί Προστασίας της Μητρότητας (Τροποποιητικού) Νόμου του 2021 τυγχάνουν εφαρμογής και σε σχέση με μισθωτή η οποία βρίσκεται σε άδεια μητρότητας κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του υπό αναφορά Νόμου.

13. Οι διατάξεις του περί Προστασίας της Μητρότητας (Τροποποιητικού) Νόμου του 2024 τυγχάνουν εφαρμογής και σε σχέση με μισθωτή η οποία βρίσκεται σε άδεια μητρότητας κατά την ημερομηνία έναρξης της ισχύος του υπό αναφορά Νόμου.