4.—(1) Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται επί πλοιάρχων και ναυτικών, οι οποίοι υπηρετούν σε κυπριακά πλοία οπουδήποτε ευρισκόμενα και, υπό την επιφύλαξη του εδαφίου (3), επί πλοιάρχων και ναυτικών αλλοδαπών πλοίων, σε περίπτωση που τα πλοία αυτά ευρίσκονται σε λιμένα της Δημοκρατίας ή μέσα στα χωρικά ύδατα της Δημοκρατίας.
(2) Διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με ποινή φυλακίσεως μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές, ο πλοίαρχος ή ο ναυτικός, ο οποίος ευρισκόμενος επί του πλοίου ή πλησίον αυτού, εσκεμμένα ή εξ αμελείας περί την εκτέλεση καθήκοντος του ή λόγω μέθης, με πράξη ή παράλειψή του, προκαλεί ή ενδέχεται να προκαλέσει-
(α) Την απώλεια ή την καταστροφή του πλοίου στο οποίο υπηρετεί ή σοβαρή ζημιά εις αυτό ή τις μηχανές του ή τον εξοπλισμό ναυσιπλοΐας ή ασφάλειας του πλοίου· ή
(β) την απώλεια ή την καταστροφή ή τη σοβαρή ζημιά οποιουδήποτε άλλου πλοίου ή κατασκευάσματος· ή
(γ) το θάνατο ή τη βαρειά σωματική βλάβη οποιουδήποτε προσώπου επί ή εκτός του πλοίου.
(3) Προκειμένου περί του πλοιάρχου και των ναυτικών αλλοδαπών πλοίων, οι διατάξεις της παραγράφου (α) του προηγούμενου εδαφίου δεν ισχύουν.
(4) Ο κατηγορούμενος για αδίκημα δυνάμει του εδαφίου (2) του άρθρου αυτού, δύναται να προβάλει προς υπεράσπισή του τον ένα από τους ακόλουθους ισχυρισμούς και εφόσον αποδείξει τον ισχυρισμό αυτό, να απαλλαγεί της κατηγορίας:
(α) Εάν η κατηγορία με την οποία βαρύνεται είναι παράβαση ή παραμέληση καθήκοντος, ότι έλαβε κάθε εύλογο μέτρο προς εκτέλεση του καθήκοντός του·
(β) ότι κατά το χρόνο που έλαβε χώρα η πράξη ή παράλειψη που στοιχειοθετεί το αδίκημα, ο ίδιος ετελούσε υπό την επήρεια φαρμάκων, τα οποία έλαβε για ιατρικούς σκοπούς και ότι είτε τα φάρμακα αυτά τα έλαβε κατόπιν συμβουλής ιατρού, προς την οποία συμμορφώθηκε πλήρως είτε ότι δεν είχε λόγο να πιστεύει ότι τα φάρμακα αυτά θα είχαν την επήρεια που πράγματι είχαν εις αυτόν.
(γ) ότι κατά την εκτέλεση του καθήκοντός του έλαβε κάθε εύλογη προφύλαξη και κατέλαβε κάθε δυνατή επιμέλεια για να αποτραπεί η τέλεση του αδικήματος-
(δ) ότι ενήργησε συμμορφούμενος προς νόμιμη διαταγή· ή
(ε) ότι, υπό τις όλες περιστάσεις, η απώλεια, καταστροφή, ζημιά, θάνατος ή σωματική βλάβη που προκλήθηκε, δε θα μπορούσε ευλόγως να προβλεφθεί ή ευλόγως να αποτραπεί από αυτόν.
(5) Στο άρθρο αυτό οι ακόλουθοι όροι, έχουν την ακόλουθη έννοια:
(α) "παράβαση ή παραμέληση καθήκοντος", εκτός σε ότι αφορά τον πλοίαρχο, περιλαμβάνει και ανυπακοή σε νόμιμη διαταγή·
(β) "καθήκον", σε ότι αφορά πλοίαρχο και ναυτικούς, σημαίνει οποιοδήποτε καθήκον που είναι συμφυές με την ιδιότητά τους, σε ότι δε αφορά τον πλοίαρχο, περιλαμβάνει και το καθήκον του σχετικά με την καλή διακυβέρνηση του πλοίου και το καθήκον του ως προς την ασφαλή λειτουργία του πλοίου, των μηχανών και του εξοπλισμού του· και
(γ) "κατασκεύασμα" σημαίνει οποιασδήποτε φύσεως σταθερό ή κινητό κατασκεύασμα, εκτός από πλοίο.
5. Ναυτικός, που απουσιάζει αδικαιολόγητα από το πλοίο-
(α) Κατά το χρόνο που διεξάγεται στο πλοίο η υπηρεσία κατά φυλακές· ή
(β) κατά το χρόνο που έχει υποχρέωση προς εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας αναγόμενης στη φύλαξη ή στην ασφάλεια του πλοίου, των επιβαινόντων ή του φορτίου·
διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών ή με χρηματική ποινή μέχρι πεντακοσίων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
6.—(1) Ναυτικός που εγκαταλείπει, χωρίς τη συναίνεση του πλοιάρχου, πλοίο που τελεί σε κίνδυνο, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(2) Η κατά τα ανωτέρω εγκατάλειψη πλοίου από αξιωματικό ασυρμάτου ή αξιωματικό, που έχει ορισθεί να χειρίζεται το Παγκόσμιο Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας (GMDSS), συνιστά αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
7.—(1) Ναυτικός, που δεν υπακούει σε διαταγή του πλοιάρχου ή του αρμόδιου αξιωματικού, που αφορά στην εκτέλεση εργασίας, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με χρηματική ποινή μέχρι πεντακοσίων λιρών.
(2) Η κατά τα ανωτέρω ανυπακοή σε διαταγή, που αφορά στη σωτηρία κινδυνεύοντος πλοίου ή ανθρώπου, συνιστά αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών ή με χρηματική ποινή μέχρι πεντακοσίων λιρών ή και με τις δύο ποινές.
8. Ναυτικός, που εξυβρίζει ή απειλεί ανώτερο του, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με χρηματική ποινή μέχρι πεντακοσίων λιρών.
9. Ναυτικός, που βιαιοπραγεί, επί ή εκτός του πλοίου, κατά του πλοιάρχου ή ανώτερού του αξιωματικού, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με ποινή φυλακίσεως μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
10. Πλοίαρχος ή ναυτικός, που ενεργεί ή παραλείπει τη λήψη μέτρων προς αποφυγή της ρύπανσης της θάλασσας, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
11. Ο πλοίαρχος ή άλλος ναυτικός, που κατά κατάχρηση της αναγόμενης στα καθήκοντά του εξουσίας, ενεργεί, διατάσσει, επιτρέπει ή ανέχεται την ενέργεια πράξης αυθαίρετης, που παραβλάπτει τα δικαιώματα άλλου επιβαίνοντος στο πλοίο, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι δύο χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο ποινές, εκτός εάν η ενέργεια αυτή κρίνεται ως αναγκαία για την τήρηση της τάξεως στο πλοίο, την ασφάλεια του πλου ή την προστασία της ζωής των επιβαινόντων.
12. Πλοίαρχος που χωρίς σοβαρό λόγο-
(α) Δε διευθύνει ο ίδιος το πλοίο κατά τον εις λιμένες, όρμους, διαύλους, διώρυγες, στενά και ποταμούς είσπλουν, διάπλουν, έκπλουν, όπως και σε κάθε άλλη περίπτωση ιδιαίτερα δύσκολου πλου· ή
(β) εγκαταλείπει το πλοίο πριν από την πάροδο εύλογου χρόνου προς αντικατάσταση του,
διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
13.—(1) Πλοίαρχος, που απειθεί σε νόμιμη εντολή της Αρμόδιας Αρχής της Δημοκρατίας, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών.
(2) Το κατά το εδάφιο (1) αδίκημα διαπράττει και ο πλοίαρχος ή ο ναυτικός που στην αλλοδαπή αρνείται να εκτελέσει νόμιμη διαταγή της εκεί εδρεύουσας Προξενικής Αρχής της Δημοκρατίας.
14.—(1) Πλοίαρχος, που κατά τη διάρκεια του πλου και σε ώρα κινδύνου, διατάσσει την εγκατάλειψη του πλοίου χωρίς προηγουμένως να ζητήσει τη γνώμη των αξιωματικών ή, ελλείψει τούτων, των πιο έμπειρων ναυτικών, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(2) Πλοίαρχος που αδικαιολόγητα δεν αποχωρεί τελευταίος κατά την εγκατάλειψη κινδυνεύοντος πλοίου, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(3) Πλοίαρχος, που σε ώρα κινδύνου ή εγκατάλειψης του πλοίου, παραμελεί τη διάσωση των επιβαινόντων, των εγγράφων του πλοίου και των πολυτιμότερων πραγμάτων στο πλοίο, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
15.—(1) Πλοίαρχος, που με σκοπό τον προσπορισμό αθέμιτου περιουσιακού οφέλους, για τον εαυτό του ή άλλο, ή που με σκοπό την πρόκληση βλάβης σε άλλους, εκτρέπει το πλοίο από την πορεία του, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(2) Αν η κατά τα ανωτέρω εκτροπή επάγεται πρόκληση κινδύνου στην ασφάλεια του πλοίου και των επιβαινόντων ή αν η εκτροπή τελεσθεί σε επιβατηγό πλοίο, το κατά το εδάφιο (1) αδίκημα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
16.—(1) Πλοίαρχος ή πρώτος μηχανικός, που παραλείπει την τήρηση φυλακής επί του πλοίου, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών ή με χρηματική ποινή μέχρι δύο χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(2) Αν η κατά τα ανωτέρω παράλειψη επάγεται την πρόκληση θανάτου ή σωματικής βλάβης ή βλάβης στο φορτίο ή στην περιουσία τρίτων, το κατά το εδάφιο (1) αδίκημα τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
17.— Πλοίαρχος-
(α) Που εγκαταλείπει στην αλλοδαπή ασθενή ή τραυματία μέλος του πληρώματος, χωρίς να του παράσχει τα μέσα θεραπείας ή παλιννόστησής του· ή
(β) που εγκαταλείπει στην αλλοδαπή επιβάτη ασθενή ή τραυματία, εκτός του τόπου προορισμού του, χωρίς να ειδοποιήσει περί τούτου την Προξενική Αρχή της Δημοκρατίας ή ελλείψει αυτής αρμόδια τοπική αρχή, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι ενός έτους ή με χρηματική ποινή μέχρι τριών χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
18. Πλοίαρχος ή ναυτικός που συνδράμει ή επιχειρεί να συνδράμει πρόσωπο κατά του οποίου ασκήθηκε ποινική δίωξη ή του οποίου για οποιοδήποτε λόγο απαγορεύτηκε η έξοδος από τη Δημοκρατία, να επιβιβαστεί στο πλοίο και να διαφύγει στην αλλοδαπή, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
19. Πλοίαρχος, ή ναυτικός, που κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του τελεί σε κατάσταση μέθης, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με χρηματική ποινή μέχρι πεντακοσίων λιρών.
20. Διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών ή με χρηματική ποινή μέχρι δύο χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές ο πλοίαρχος που-
(α) Παραλείπει να παραδώσει στην Αρμόδια ή σε Προξενική Αρχή της Δημοκρατίας τα εγκαταλειφθέντα στο πλοίο από παράνομα απουσιάζοντες από το πλοίο ναυτικούς, τα βιβλιάρια και τα πιστοποιητικά ναυτικής ικανότητάς τους· ή
(β) παραλείπει να διενεργήσει ανάκριση για αδίκημα που διαπράχθηκε στο πλοίο, να μεριμνήσει για τη μεταφορά του φερόμενου ως υπαίτιου για το αδίκημα και την παράδοση φακέλου της ανάκρισης στην Αρμόδια ή σε Προξενική Αρχή της Δημοκρατίας· ή
(γ) παραλείπει να συντάξει έγγραφα των οποίων η σύνταξη επιβάλλεται κατά την ισχύουσα στη Δημοκρατία νομοθεσία· ή
(δ) δε φέρει επί του πλοίου τα από την ισχύουσα στη Δημοκρατία νομοθεσία οριζόμενα ναυτιλιακά έγγραφα και βιβλία· ή
(ε) παραλαμβάνει υπεράριθμους επιβάτες ή δέχεται υπερφόρτωση του πλοίου ή κακή στοιβασία ή εξαλείφει ή αλλοιώνει τις κανονικές γραμμές φόρτωσης του πλοίου ή δεν αναγράφει επιβάτη στον οικείο κατάλογο· ή
(στ) παραλείπει να εγγράψει στο ημερολόγιο ναυτικό ατύχημα ή άλλο σημαντικό γεγονός ή παραλείπει να τηρήσει τακτικά και κανονικά τα ναυτιλιακά έγγραφα του πλοίου- ή
(ζ) διατάσσει την αναχώρηση του πλοίου πριν από την καθορισμένη ώρα απόπλου και ένεκα τούτου εγκαταλείπει στην ξηρά ναυτικό ή επιβάτη· ή
(η) υποβάλλει στην Αρμόδια ή σε Προξενική Αρχή της Δημοκρατίας ψευδή λογαριασμό ως προς τις οφειλόμενες σε απόντα ναυτικό αποδοχές· ή
(θ) καθυστερεί τη χορήγηση εισιτηρίου για την παλιννόστηση ναυτικού- ή
(ι) δεν τηρεί τις ισχύουσες διατάξεις που αφορούν στα εξωτερικά γνωρίσματα του πλοίου ή εξαλείφει ή αλλοιώνει, καλύπτει ή αποκρύπτει αυτά·ή
(ια) εκτελεί πλουν χωρίς προηγουμένως να διαπιστώσει αν το πλοίο είναι ικανό για ασφαλή πλουν ή αν είναι εξοπλισμένο με τα απαραίτητα σωστικά μέσα, όργανα και εφόδια· ή
(ιβ) παραλείπει να λάβει τα προσήκοντα μέτρα προς προστασία της υγείας των επιβαινόντων ή προς παροχή της ενδεδειγμένης περίθαλψης· ή
(ιγ) παραλείπει, χωρίς εύλογη αιτία, την εκτέλεση γυμνασίων για την ασφάλεια του πλοίου και την αποφυγή ρυπάνσεως, κατά τα οριζόμενα στους εκάστοτε ισχύοντες σχετικούς Κανονισμούς.
21.—(1) Ο πλοίαρχος, που ναυτολογεί πρόσωπο που δεν κατέχει κατάλληλο πιστοποιητικό ναυτικής ικανότητας ή πιστοποιητικό ή έγγραφο αποδεικτικό εξειδικευμένης εκπαίδευσης που απαιτείται για τη συγκεκριμένη θέση ή σχετική άδεια κατ' εξαίρεση, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών.
(2) Το αυτό αδίκημα διαπράττει και ο πλοίαρχος, που επιτρέπει την εκτέλεση υπηρεσίας με οποιαδήποτε ειδικότητα για την οποία απαιτείται κατάλληλο πιστοποιητικό ναυτικής ικανότητας ή πιστοποιητικό ή έγγραφο εξειδικευμένης εκπαίδευσης ή σχετική άδεια κατ' εξαίρεση, από πρόσωπο που δεν κατέχει το απαιτούμενο πιστοποιητικό ναυτικής ικανότητας ή πιστοποιητικό ή έγγραφο εξειδικευμένης εκπαίδευσης ή σχετική άδεια κατ' εξαίρεση.
22.—(1) Πρόσωπο που επιχειρεί ή επιτυγχάνει ναυτολόγηση με δόλια μέσα ή πλαστογραφημένα έγγραφα, για την οποία όμως απαιτείται η κατοχή κατάλληλου πιστοποιητικού ναυτικής ικανότητας ή εγγράφου εξειδικευμένης εκπαίδευσης ή κατ' εξαίρεση άδειας, διαπράττει αδίκημα τιμωρούμενο με φυλάκιση μέχρι δύο ετών ή με χρηματική ποινή μέχρι πέντε χιλιάδων λιρών ή και με τις δύο αυτές ποινές.
(2) Το αυτό αδίκημα διαπράττει και κάθε πρόσωπο που επιχειρεί ή επιτυγχάνει τη ναυτολόγησή του με πλαστό πιστοποιητικό ιατρικής εξετάσεως, κατά την έννοια του περί Εμπορικής Ναυτιλίας ( Ιατρική Εξέταση Ναυτικών και Έκδοση Πιστοποιητικών ) Νόμου του 2000.
22Α. Σε περίπτωση που οποιαδήποτε εταιρεία ή πρόσωπο θεωρείται με βάση σαφείς ενδείξεις ως υπεύθυνο ή γνώστης οποιασδήποτε εμφανούς μη συμμόρφωσης προς τα άρθρα 21 ή 22, η Αρμόδια Αρχή συνεργάζεται με οποιοδήποτε κράτος μέλος ή Συμβαλλόμενο Μέρος της Σύμβασης STCW, το οποίο ενημερώνεται για την πρόθεση της Δημοκρατίας να κινήσει δικαστικές διαδικασίες στο πλαίσιο της δικαιοδοσίας της.